চুটি নাট
“দক্ষযজ্ঞ’’(পপী চহৰীয়া)
চৰিত্ৰসমূহ ঃ
ৰ)) দক্ষ (পুৰুষ) ঃ এজন অহংকাৰী আৰু শক্তিশালী ৰজা, আড়ম্বৰপূৰ্ণভাৱে যজ্ঞৰ আয়োজন কৰিবলৈ সংকল্পবদ্ধ৷
২)) প্ৰসূতি (মহিলা) ঃ দক্ষৰ এগৰাকী সুন্দৰী আৰু নিষ্ঠাবান পত্নী, স্বামীৰ প্ৰতি থকা আনুগত্য আৰু ভগৱান শিৱৰ প্ৰতি থকা প্ৰেমৰ মাজত সংঘাতত লিপ্ত হৈছিল৷
৩)) ভগৱান শিৱ (পুৰুষ) ঃ শান্ত আৰু শক্তিশালী দেৱতা, সতীৰ প্ৰিয়৷
৪)) ভগৱান বিষ্ণু (পুৰুষ) ঃ বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ পালনকৰ্তা৷
প্ত)) সতী (মহিলা) ঃ দক্ষৰ নুমলীয়া জী
৬) নাৰদ (পুৰুষ) ঃ পৰিৱৰ্তন আৰু সত্য-ন্যায় প্ৰতিষ্ঠা প্ৰকাশৰ অনুঘটক হিচাপে কাম কৰা টুটকীয়া আৰু জ্ঞানী ঋষি৷
অংক ৰ
(দক্ষই যজ্ঞৰ প্ৰস্তুতি চোৱাচিতা কৰি থকা অৱস্থাত দৃশ্যটো আৰম্ভ হ’ব৷ অশান্ত মন লৈ কৰুণ গীত এটি গাই গাই দক্ষৰ পত্নী প্ৰসূতি মঞ্চত প্ৰৱেশ কৰে৷)
প্ৰসূতি ঃ (ৰাগিনী মনহৰসই মিশ্ৰিত – তাল ঠেকা)
গীত ঃ কি দাৰুণ বাতৰি৷৷
সুৰ অসুৰ আহি ইস্থানে,
মহাযজ্ঞ চাব সুখে প্ৰাণে,
যাব খোজে মোৰ বুকু বিদাৰি৷৷
দক্ষঃ প্ৰসূতি, মোৰ প্ৰাণপ্ৰিয়া, তোমাক ইমান হতাশ হোৱা যেন লাগিছে কিয় আজি? আজি সুখ, সমৃদ্ধি উদযাপনৰ দিন৷ এনে আনন্দৰ দিনত তুমি এনেকৈ থাকিলে অকণো শোভা নাপায়৷
প্ৰসূতি ঃ হে প্ৰাণ নাথ, এনে নিদাৰুণ মহাযজ্ঞ আপুনি কিয় পাতিলে? আপুনি ইমান নিদাৰুণ কেনেকৈ হ’ল৷ নিজৰ নুমলীয়া জী সতীক মহাযজ্ঞলৈ নিমন্ত্ৰণ নকৰিলে৷ আপুনি যি আড়ম্বৰপূৰ্ণ মনোভাবেৰে এই মহাযজ্ঞ পাতিবলৈ মনস্থ কৰিছে, তাৰ ত্যাগৰ দ্বাৰা উপকাৰতকৈ ক্ষতি বেছি হ’ব পাৰে বুলি মোৰ ভয় হৈছে৷ আড়ম্বৰপূৰ্ণ এই মহাযজ্ঞত দেৱতা সন্তুষ্ট নহয়৷
দক্ষ ঃ (খঙেৰে) এনে অযুক্তিকৰ, অৰ্থহীন কথা নকবা প্ৰসূতি! তুমি অৱশ্যেই জানা সতীক নমতাৰ কাৰণ কি? ইমান অপমান, মই সহ্য নকৰোঁ৷ আমাৰ যজ্ঞ আমাৰ শক্তি আৰু দেৱতাৰ প্ৰতি ভক্তি প্ৰকাশ কৰিব৷ ইয়াত আমাৰ একো ভুল হ’ব নোৱাৰে৷
প্ৰসূতি ঃ (কাতৰে) হে প্ৰাণনাথ, মোৰ নুমলীয়া জী সতী নাহিলে মোৰ প্ৰাণ অস্থিৰ হ’ব৷ ৰাজন, এবাৰ ভাবি চাওঁকচোন আপুনি এনে এখন মহাযজ্ঞ পাতিছে য’ত ত্ৰিভূবনৰ দেৱ- দেৱী সকলোকে নিমন্ত্ৰণ কৰিছে, অথচ নিজৰ নুমলীয়া জীয়েকক মহাযজ্ঞ লৈ নামাতিলে৷ এয়া এজনী মাকৰ মনত কেনে পৰিতাপৰ বিষয় হ’ব পাৰে কওকচোন৷
দক্ষ ঃ (খঙেৰে) প্ৰসূতি, মোৰ কথা শিলৰ ৰেখা৷ এই মহাযজ্ঞ হ’বই হ’ব৷ শিৱহীন মহাযজ্ঞ৷
প্ৰসূতি ঃ (কাতৰে) স্বামী! আপুনি অলপ শান্ত হওক
(এনেতে গীত গাই গাই নাৰদৰ প্ৰবেশ৷ নাৰদক উদ্দেশ্যি প্ৰসুতিয়ে কয়)
প্ৰসূতি ঃ বোপা দেৱৰ্ষি, তোমালোকে হেনো শিৱহীন মহাযজ্ঞ পতিছা৷ এই মহাযজ্ঞত মোৰ সতী নাহিলে মৰ প্ৰাণ অস্থিৰ হ’ব৷ তুমি কৈলাসলৈ গৈ সিহঁতক মাতি আহা৷
নাৰদ ঃ আ- হা- হা, নাৰায়ণ, নাৰায়ণ, নাৰায়ণ৷ আপোনাৰ আদেশ শিৰোধাৰ্য মা তে৷
(ধোঁৱাৰ মাজত ভগৱান শিৱ আৰু সতীৰ আবিৰ্ভাৱ হোৱাৰ লগে লগে প্ৰসূতিক বৰ দুখত থকা যেন লাগে৷)
ভগৱান শিৱ ঃ দক্ষ, আপোনাৰ অহংকাৰে আপোনাক যজ্ঞৰ প্ৰকৃত উদ্দেশ্যৰ প্ৰতি অন্ধ কৰি পেলাব৷ আপোনাৰ উদ্দেশ্য নিৰ্মল, কিন্তু আপোনাৰ কৰ্মই ধ্বংসৰ দিশে লৈ যাব পাৰে৷
দক্ষ ঃ (খঙেৰে) মোৰ বিৰুদ্ধে কথা ক’বলৈ কেনেকৈ সাহস কৰিলা শিৱ! অনাচাৰী বুলি তোমাক ত্ৰিভূবনে জানে৷ অমাৱস্যাৰ ৰাতি ভূত-প্ৰেতৰ লগত উলংগ হৈ শ্মশানত নৃত্য কৰা৷ মুণ্ডমালা আৰু ডিঙিত সাপ লৈ বনে বনে ঘূৰিফুৰা তোমাৰ ইয়াত কোনো স্থান নাই৷ আঁতৰি যোৱা৷
সতী ঃ (দক্ষলৈ চাই) পিতা! মহাদেৱ আপোনাৰ জোৱাঁই আৰু মোৰ স্বামী৷ আপুনি তেওঁক বেয়াকৈ নক’ব৷ মোৰ সন্মানত আঘাত লাগে৷ তেওঁক আহিব দিয়ক পিতা৷
(স্বামীৰ প্ৰতি আনুগত্য প্ৰদৰ্শন কৰি আৰু শিৱৰ প্ৰতি থকা প্ৰেমৰ মাজত নিমগ্ন হৈ প্ৰসূতি আগবাঢ়ি যায়৷)
প্ৰসূতি ঃ (হাতযোৰ কৰি) প্ৰভু মোৰ, কাবৌ কৰিছোঁ আপুনি দয়া কৰি কাজিয়া নকৰিব৷ দেৱতা আৰু মানুহৰ মাজত সম্প্ৰীতিৰ বান্ধোন ভংগুৰ নকৰিব৷ আমি আমাৰ মতানৈক্যৰ মিলন ঘটোৱাৰ উপায় বিচাৰি উলিয়াব লাগিব প্ৰভু৷ শান্ত হওঁক৷
(সুদৰ্শন চক্ৰ হাতত লৈ ভগৱান বিষ্ণু প্ৰৱেশ৷)
ভগৱান বিষ্ণু ঃ (দক্ষক উদ্দেশ্যি কয়) দক্ষৰাজ, প্ৰসূতিয়ে বুদ্ধিমত্তাৰে কথা কয়৷ আপুনি যি যজ্ঞ আয়োজন কৰিছে সকলোৰে বাবে হ’ব লাগে, ইয়াত বিভাজন হ’ব নালাগে৷ আহক আমি একতাৰে শান্তিপূৰ্ণ সমাধান বিচাৰো৷
সতী ঃ সঁচাকৈয়ে আমাৰ কৰ্মত প্ৰেম আৰু মমতাৰ গুৰুত্ব আমি পাহৰি যাব নালাগে৷ দেৱতাসকলে আমাৰ ওপৰত চকু ৰাখে, যদিও তেওঁলোকে আমাক পৰীক্ষাও কৰে৷
নাৰদঃ (হঠাতে আবিৰ্ভাৱ হৈ গীত গাই গাই)
নাৰায়ণ, নাৰায়ণ, নাৰায়ণ৷ আহ – হা – হা!
“প্ৰথমে প্ৰণামো ব্ৰহ্ম ৰূপী সনাতন
সৰ্ব অৱতাৰৰ কাৰণ নাৰায়ণ
তযু নাভি কমলত ব্ৰহ্মা ভৈলা জাত
যুগে যুগে অৱতাৰ ধৰা অসংখ্যত৷৷
নাৰায়ণ, নাৰায়ণ, নাৰায়ণ…
(দক্ষ ৰাজক উদ্দেশি নাৰদে কয়) দক্ষ ৰাজ, আপোনাৰ ত্যাগ ভৱিষ্যৎ, এইবোৰ সঁচাকৈয়ে নিঃস্বাৰ্থ নেকি? নিজৰ উদ্দেশ্যৰ প্ৰতি সচেতন হওক, কাৰণ অহংকাৰে পতনৰ সূচনা কৰিব পাৰে৷
(দক্ষই নিজৰ অহংকাৰ আৰু দেৱতা আৰু ঋষিৰ বিৰোধীৰ সৈতে যুঁজি থকাৰ লগে লগে ক্ৰোধ বাঢ়ি যায়৷)
অংক ২
(দক্ষই ভগৱান শিৱ, সতী, প্ৰসূতি ভগৱান বিষ্ণু, আৰু নাৰদৰ বাক্যৰ চিন্তা কৰি দৃশ্যটো পুনৰ মুকলি হয়৷ তেওঁক দেখাত সংঘাতপূৰ্ণ, নিজৰ উচ্চাকাংক্ষা আৰু তেওঁক দিয়া সতৰ্কবাণীৰ মাজত বিচ্ছিন্ন হৈ থকা দেখা যায়৷)
দক্ষ (নিজৰ মনতে ভাবে) মোৰ অহংকাৰ আৰু উচ্চাকাংক্ষাত মই অন্ধ হৈ পৰিছো নেকি? এই ত্যাগ সঁচাকৈয়ে বৃহত্তৰ মংগলৰ বাবে নে এয়া কেৱল মোৰ শক্তিৰ প্ৰদৰ্শন?
প্ৰসূতিঃ (আলফুলে দক্ষৰ কাষ চাপি) প্ৰভু মোৰ, আপোনাৰ চৌপাশে থকা গুনী জ্ঞানী দেৱ-দেৱী সকলক অনুসৰণ কৰক প্ৰভু৷ তেওঁলোকৰ কথাবোৰ শুনি হৃদয়ঙ্গম কৰক৷ অহংকাৰেৰে নহয় প্ৰভু, নম্ৰতা আৰু ভক্তিয়ে আমাৰ কৰ্মৰ প্ৰদৰ্শন কৰিব লাগে৷ তেতিয়াহে মংগল সুনিশ্চিত৷
ভগৱান শিৱ ঃ (আগলৈ খোজ দি) দক্ষ, আপোনাৰ দেৱতাক সন্মান কৰাৰ ইচ্ছা মই বুজি পাওঁ, কিন্তু প্ৰকৃত ভক্তি হৃদয়ৰ পৰাই আহে, বাহ্যিক প্ৰদৰ্শনৰ পৰা নহয়৷ শক্তি আৰু নম্ৰতাৰ মাজৰ ভাৰসাম্য মনত ৰাখিব৷
নাৰদ ঃ (উদ্দীপকভাৱে দক্ষক উদ্দেশ্যি) আ-হা- হা, নাৰায়ণ, নাৰায়ন, নাৰায়ণ৷ আপুনি এজন শক্তিশালী ৰজা! আপুনি ধাৰ্মিকতা আৰু বুজাবুজিৰ পথ বাছি ল’ব৷ নে আপোনাৰ অহংকাৰে আপোনাক গ্ৰাস কৰিবলৈ দিব? ভালদৰে ভাবি চাওক ৰাজন৷
(দক্ষই নিজৰ ভিতৰতে অস্থিৰতাৰ সৈতে যুঁজি থকাৰ সময়তে এটা আকাশী শক্তিৰে ৰভাঘৰটো ভৰি পৰে, আৰু এক ঐশ্বৰিক উপস্থিতি অনুভৱ কৰা হয়৷)
ভগৱান বিষ্ণু ঃ (গম্ভীৰভাৱে) বাছনি কৰা সময়ত বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সৃষ্টিকৰ্তাই সকলো চাই থাকে৷ দক্ষৰাজ, এই যজ্ঞৰ ভৱিষ্যত আপোনাৰ হাততেই আছে৷ বিবেকেৰে বাছি লওক, কাৰণ আপোনাৰ কাৰ্যৰ পৰিণতি সময়ৰ লগে লগে প্ৰতিফলিত হ’ব৷
সতী ঃ (মৃদুভাৱে) প্ৰেম আৰু মমতাই আপোনাৰ সিদ্ধান্তক পথ প্ৰদৰ্শন কৰক পিতা৷ দেৱতাসকল দয়ালু, কিন্তু তেওঁলোকে সন্মান আৰু নম্ৰতাও দাবী কৰে৷
(দেৱতা আৰু ঋষিৰ বাক্যত প্ৰেৰিত হৈ দক্ষই এনে এটা সিদ্ধান্ত লয় যিয়ে যজ্ঞৰ ভাগ্য গঢ় দিব৷)
দক্ষ ঃ (দেৱতাৰ আগত আঁঠু লৈ) হে দেৱগণ, মই মোৰ পথত ভুল আছিলোঁ৷ এইয়া মোৰ শক্তিৰ প্ৰদৰ্শনৰ সময় নহয়, এয়া মাথোঁ ভক্তি আৰু নম্ৰতাৰহে সময়৷ ভক্তি আৰু নম্ৰতা প্ৰকৃত প্ৰসাদ হ’ব লাগিব৷
প্ৰসূতি ঃ (হাঁহি হাঁহি) প্ৰভু মোৰ এই কথাবোৰ শুনি মোৰ হৃদয় আনন্দৰে ভৰি পৰিছে ৷ আহক আমি ঐক্য আৰু শ্ৰদ্ধাৰে নতুন মনোভাৱেৰে আগবাঢ়ি যাওঁ৷
(দক্ষ, প্ৰসূতি আৰু ঐশ্বৰিক সত্তাই সংশোধিত যজ্ঞৰ বাবে প্ৰস্তুতি চলোৱাৰ লগে লগে ৰাভাঘৰৰ পৰিৱেশটো স্থানান্তৰিত হয়, সমন্বয়ৰ অনুভূতিৰে ভৰি পৰে৷)
নাৰদ ঃ (হাঁহি হাঁহি) আ- হা- হা, নাৰায়ণ, নাৰায়ণ, নাৰায়ণ! জ্ঞান হৈছে আত্মনিৰীক্ষণৰ শক্তি! ভাগ্যৰ সূতাৰে পুনৰ বোৱা হয়, আৰু আৰম্ভ হয় এটা নতুন অধ্যায়৷
(শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ধবনি বাজি উঠে)
নাটৰ যৱনিকা পৰে৷
[DISPLAY_ULTIMATE_SOCIAL_ICONS]