আমি নৱেম্বৰ মাহতে এই শিতানত কিছু কথা লিখিছিলোঁ৷ এই বিষয়ে আৰু দু-আষাৰমান লিখাৰ কথা প্ৰয়োজন হ’ল বুলি ভবা হ’ল৷
এজোপা বৃদ্ধ গছে কুঁহিপাত মেলি পথিকক ছাঁ দি বিনিময়ত একো নিবিচৰাৰ দৰে মনোবলৰ গৰাকী হৈও কিছুমান কামৰ মাজত অনাবিল আনন্দ পাব পাৰি৷ যেনে ঃ ফুলনি আৰু শাকনিবাৰীত কাম কৰা, পুৱা-গধূলি খোজকঢ়া, চাইকেল চলোৱা আদি কামে শৰীৰ আৰু মনৰ উপকাৰ সাধে৷ পুৱা-গধূলি ৰুচি অনুযায়ী সঙ্গীত শুনা আৰু দূৰদৰ্শনৰ ধনাত্মক কাৰ্যসূচী উপভোগ কৰিলে মানসিক তৃপ্তি লাভ কৰিব৷
পৰিয়ালত, চুবুৰীত, আত্মীয়-স্বজনৰ লগত, সমাজত বটবৃক্ষৰ দৰে দিহা-পৰামৰ্শৰ মাজেদি দুখ-সুখৰ সমভাগী হৈ জ্ঞান-প্ৰজ্ঞাৰে সন্মানিত হ’ব পাৰিব৷
কিতাপ, বাতৰি কাকত পঢ়ি আনন্দেৰে সময় কটাব পাৰিব৷ ভ্ৰমণৰ যোগেদিও সতেজ আৰু মানসিক আহাৰ লাভ কৰিব পাৰে৷ সকলোখিনি সকলোৰে বাবে সম্ভৱ নহ’লেও সামৰ্থ অনুযায়ী এটা বা দুটা গ্ৰহণ কৰি উপকৃত হ’ব পাৰে৷
বাৰ্দ্ধক্য স্ব-মহিমাৰেই উপভোগ্য৷ নিজৰ হাত ভৰি দুখনেই পৰম বন্ধু বাবে সক্ৰিয় কৰি ৰাখিব লাগে৷ যৌৱন কালৰ পৰাই পৰিয়ালৰ ব্যক্তিসকলৰ মাজত বন্ধুত্ব সূলভ, আত্মিক বান্ধোন গঢ়ি সুখ-শান্তিৰ পথ ৰচনা কৰিব লাগে৷ কাৰণ যুৱক সকলো এদিন বৃদ্ধ হ’ব লাগিব৷
যোগাত্মক আৰু সৃষ্টিমূলক কৰ্মৰাজিৰে চাৰিও দিশ ৰঙীণ কৰি তুলিব পাৰে, যাৰ বাবে আমাৰ পৰিয়াল আৰু প্ৰতিবেশীয়ে গৌৰৱ কৰিব পাৰে৷ কাৰণ পাৰ হৈ যোৱা দিনবোৰতকৈ পূৰ্ণ বয়সৰ অভিজ্ঞতাই গৰকা দিনবোৰ অধিক বৰ্ণময়ো হ’ব পাৰে৷ ঠিক ৰান্ধনি বেলিৰ ৰ’দ জাকৰ দৰেই৷ এইদৰেই স্ব-মহিমাৰেই উপভোগ কৰিব পাৰিলে নিঃসঙ্গ আৰু অৱহেলিত নি(য় নহ’ব৷ তদুপৰি যুৱক সকলো প্ৰাপ্তবয়স্কৰ সান্নিধ্যত উপকৃত হ’ব৷
অৰ্থনৈতিক দিশটোত সকলোৱে গুৰুত্ব দিব লাগে৷ ক’ত জানো পঢ়িছিলোঁ- ‘‘কালিলৈ মৃত্যু হ’ব বুলি ভাবি আজিয়েই উপাৰ্জন কৰা আৰু ভগবানৰ চিন্তাৰে পূণ্য আৰ্জন কৰা আৰু ইয়াৰ তিনি ভাগৰ এভাগ বৃদ্ধ কালৰ বাবে সঞ্চয় কৰা৷’’ যাতে বৃদ্ধ কালত স্বনিৰ্ভৰশীল হৈ চলিব পাৰে৷
সামৰ্থ থকা অৱস্থাতে পোৱাৰ মানসিকতা ত্যাগ কৰি দিয়াৰ মানসিকতা গঢ় দি ল’ব লাগে৷ তেতিয়াহে সময়ত সকলোৰে পৰা সহায়-সহযোগ লাভ কৰিব পাৰি৷ এই প্ৰচেষ্টা নিজৰ ফালৰ পৰাই আগভাগ ল’ব লাগে৷
জীৱনৰ প্ৰতি যোগাত্মক দৃষ্টিভঙ্গী ল’ব লাগে৷ ই আমাৰ দেহৰ ওপৰতো ইতিবাচক প্ৰভাৱ পেলায়৷ জীৱনৰ এটা পৰ্যায় শেষ হ’লেই পিছৰ পৰ্যায়টো আহি পৰে৷ গতিকে সময়ৰ কাম সময় মতেই কৰিব লাগে৷ যৌৱনৰ পৰা বাৰ্দ্ধক্যলৈ গতি কৰা এই সকলৰ মনোবেদনা অলপ কাষত বহি সংগ দিলে বুজিব পৰা যায়৷ জীয়াই থকাৰ উদ্দেশ্য কেৱল জীৱিকা উপাৰ্জন কৰি লাভালাভৰ চিন্তা কৰা, ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰি অৰ্থ উপাৰ্জন কৰা, আভিজাত্যৰ দৌৰৰ প্ৰতিযোগিতাত নামি আত্মীয় স্বজনৰ প্ৰতি থকা দায়িত্ব পাহৰি যোৱা জানো?
এজোপা বৃদ্ধ গছে কুঁহিপাত মেলি পথিকক ছাঁ দি বিনিময়ত একো নিবিচৰাৰ দৰে মনোবলৰ গৰাকী হৈও কিছুমান কামৰ মাজত অনাবিল আনন্দ পাব পাৰি৷ যেনে ঃ ফুলনি আৰু শাকনিবাৰীত কাম কৰা, পুৱা-গধূলি খোজকঢ়া, চাইকেল চলোৱা আদি কামে শৰীৰ আৰু মনৰ উপকাৰ সাধে৷ পুৱা-গধূলি ৰুচি অনুযায়ী সঙ্গীত শুনা আৰু দূৰদৰ্শনৰ ধনাত্মক কাৰ্যসূচী উপভোগ কৰিলে মানসিক তৃপ্তি লাভ কৰিব৷
পৰিয়ালত, চুবুৰীত, আত্মীয়-স্বজনৰ লগত, সমাজত বটবৃক্ষৰ দৰে দিহা-পৰামৰ্শৰ মাজেদি দুখ-সুখৰ সমভাগী হৈ জ্ঞান-প্ৰজ্ঞাৰে সন্মানিত হ’ব পাৰিব৷
কিতাপ, বাতৰি কাকত পঢ়ি আনন্দেৰে সময় কটাব পাৰিব৷ ভ্ৰমণৰ যোগেদিও সতেজ আৰু মানসিক আহাৰ লাভ কৰিব পাৰে৷ সকলোখিনি সকলোৰে বাবে সম্ভৱ নহ’লেও সামৰ্থ অনুযায়ী এটা বা দুটা গ্ৰহণ কৰি উপকৃত হ’ব পাৰে৷
বাৰ্দ্ধক্য স্ব-মহিমাৰেই উপভোগ্য৷ নিজৰ হাত ভৰি দুখনেই পৰম বন্ধু বাবে সক্ৰিয় কৰি ৰাখিব লাগে৷ যৌৱন কালৰ পৰাই পৰিয়ালৰ ব্যক্তিসকলৰ মাজত বন্ধুত্ব সূলভ, আত্মিক বান্ধোন গঢ়ি সুখ-শান্তিৰ পথ ৰচনা কৰিব লাগে৷ কাৰণ যুৱক সকলো এদিন বৃদ্ধ হ’ব লাগিব৷
যোগাত্মক আৰু সৃষ্টিমূলক কৰ্মৰাজিৰে চাৰিও দিশ ৰঙীণ কৰি তুলিব পাৰে, যাৰ বাবে আমাৰ পৰিয়াল আৰু প্ৰতিবেশীয়ে গৌৰৱ কৰিব পাৰে৷ কাৰণ পাৰ হৈ যোৱা দিনবোৰতকৈ পূৰ্ণ বয়সৰ অভিজ্ঞতাই গৰকা দিনবোৰ অধিক বৰ্ণময়ো হ’ব পাৰে৷ ঠিক ৰান্ধনি বেলিৰ ৰ’দ জাকৰ দৰেই৷ এইদৰেই স্ব-মহিমাৰেই উপভোগ কৰিব পাৰিলে নিঃসঙ্গ আৰু অৱহেলিত নি(য় নহ’ব৷ তদুপৰি যুৱক সকলো প্ৰাপ্তবয়স্কৰ সান্নিধ্যত উপকৃত হ’ব৷
অৰ্থনৈতিক দিশটোত সকলোৱে গুৰুত্ব দিব লাগে৷ ক’ত জানো পঢ়িছিলোঁ- ‘‘কালিলৈ মৃত্যু হ’ব বুলি ভাবি আজিয়েই উপাৰ্জন কৰা আৰু ভগবানৰ চিন্তাৰে পূণ্য আৰ্জন কৰা আৰু ইয়াৰ তিনি ভাগৰ এভাগ বৃদ্ধ কালৰ বাবে সঞ্চয় কৰা৷’’ যাতে বৃদ্ধ কালত স্বনিৰ্ভৰশীল হৈ চলিব পাৰে৷
সামৰ্থ থকা অৱস্থাতে পোৱাৰ মানসিকতা ত্যাগ কৰি দিয়াৰ মানসিকতা গঢ় দি ল’ব লাগে৷ তেতিয়াহে সময়ত সকলোৰে পৰা সহায়-সহযোগ লাভ কৰিব পাৰি৷ এই প্ৰচেষ্টা নিজৰ ফালৰ পৰাই আগভাগ ল’ব লাগে৷
জীৱনৰ প্ৰতি যোগাত্মক দৃষ্টিভঙ্গী ল’ব লাগে৷ ই আমাৰ দেহৰ ওপৰতো ইতিবাচক প্ৰভাৱ পেলায়৷ জীৱনৰ এটা পৰ্যায় শেষ হ’লেই পিছৰ পৰ্যায়টো আহি পৰে৷ গতিকে সময়ৰ কাম সময় মতেই কৰিব লাগে৷ যৌৱনৰ পৰা বাৰ্দ্ধক্যলৈ গতি কৰা এই সকলৰ মনোবেদনা অলপ কাষত বহি সংগ দিলে বুজিব পৰা যায়৷ জীয়াই থকাৰ উদ্দেশ্য কেৱল জীৱিকা উপাৰ্জন কৰি লাভালাভৰ চিন্তা কৰা, ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰি অৰ্থ উপাৰ্জন কৰা, আভিজাত্যৰ দৌৰৰ প্ৰতিযোগিতাত নামি আত্মীয় স্বজনৰ প্ৰতি থকা দায়িত্ব পাহৰি যোৱা জানো?
মৰম-চেনেহৰ সম্বন্ধবোৰতো আউল লাগিল৷ টকা-পইচা বা স্বাৰ্থৰ লগত জড়িত হৈ পৰিল৷ এই আত্মীয়তা বিচাৰিবলৈ মন-মানসিকতাত প্ৰয়াস আৰু অৱকাশৰ অকণো ঠাই নেথাকিলে আমাৰ আত্মীয়তা আৰু সম্বন্ধবোৰ জীয়াই নেথাকে৷ সম্বন্ধ জীয়াই থাকিলে দুখ-সুখৰ সমভাগী হৈ যি অনাবিল আনন্দ পায় তাক পোৱাজনেহে উপলব্ধি কৰিব পাৰে৷ নোপোৱা জনে নোৱাৰে৷ সেইবাবে ব্যক্তিকেন্দ্ৰিক মনোভাবৰ বাবেই বৃদ্ধসকল হতাশাত ভূগি নিঃসংগতাৰ বলি হ’ব লগা হয়৷ সন্তানক লৈ মধুৰ সপোন দেখা যান্ত্ৰিক আধুনিক সমাজ ব্যৱস্থাৰ যেন এইসকল অপমাণিত আৰু পৰিত্যক্ত ব্যক্তি৷
আধুনিক, ব্যস্ত সমাজখনত ইলেক্ট্ৰনিক মাধ্যমে মানৱ সমাজখনক ওচৰ চপাই আনিলেও মানসিক দূৰত্ব বঢ়াই নিলে৷ সকলোৰে ক্ষেত্ৰত নহ’লেও ককা-আইতাহঁতৰ ওচৰত বহি সাধু শুনিবলৈ নাতিহঁত বহুত দূৰত৷ ওচৰত থাকিলেও ফোনত ব্যস্ত৷ হয়তো বিচৰাখিনি তাতে পায়৷ সাধু কথাৰ নায়ক-নায়িকাৰ এতিয়া দীঘলীয়া জিৰণি৷ ককা-নাতিৰ সেই পুৰণি সম্পৰ্কও নাইকিয়া হ’ল৷ নাতিক লগা বস্তু, ককাই দিব নোৱাৰা হ’ল৷ গতিকে সকলো আঁতৰি যোৱাত ককা-আইতাহঁত অধিক নিঃসঙ্গ হ’বলৈ ধৰিছে৷ সৰু সৰু পৰিয়ালতকৈ যৌথ পৰিয়াল আগৰদৰে থাকিলে এই নিঃসঙ্গতা আঁতৰ হোৱাৰ নি(য় থ’ল আছে৷
কিছুমান সাময়িক ঘটনা-পৰিঘটনাই সমাজখনক অস্থিৰ কৰি তুলিছে৷ এইক্ষেত্ৰত জ্যেষ্ঠ নাগৰিকসকলে নি(য় কিছু সহায় কৰিব পাৰিব যেন লাগে৷ বিভিন্ন সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক কাৰণত মূল পৰিয়ালৰ পৰা সৰু সৰু পৰিয়ালত শিশু ডাঙৰ-দীঘল হ’ব লগা হৈছে৷ তেওঁলোকৰ একমাত্ৰ সঙ্গী হ’ল ‘ফোন’৷ ফোনতে বহু কিবা কিবি পায় তেওঁলোকে বিচৰা৷ কিন্তু তাহানিৰ ককা-আইতা আৰু নাতিৰ সম্পৰ্ক নোহোৱা হ’ল৷ ফোনতে সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰি চলি থাকিলেও সান্নিধ্য সুখ আৰু শিক্ষা নোপোৱা হ’ল৷ জোনবাই এ বেজি এটা দিয়া, বা তুলসী তলৰ মৃগপহু চৰে জাতীয় সাধু শুনাৰ অৱকাশ নোহোৱা হ’ল৷ কিন্তু বৃদ্ধৰ নাতিহঁতলৈ বহুত হেঁপাহ৷ গতিকে চুবুৰীৰ অন্য নাতি সকলৰে মঙ্গল চিন্তা কৰি লগত খেলা-ধূলা কৰি গল্প কৈ সান্নিধ্য লাভ কৰি নৈতিক উৎকৰ্ষ সাধনত সহায় কৰিব পাৰে৷
আধুনিক, ব্যস্ত সমাজখনত ইলেক্ট্ৰনিক মাধ্যমে মানৱ সমাজখনক ওচৰ চপাই আনিলেও মানসিক দূৰত্ব বঢ়াই নিলে৷ সকলোৰে ক্ষেত্ৰত নহ’লেও ককা-আইতাহঁতৰ ওচৰত বহি সাধু শুনিবলৈ নাতিহঁত বহুত দূৰত৷ ওচৰত থাকিলেও ফোনত ব্যস্ত৷ হয়তো বিচৰাখিনি তাতে পায়৷ সাধু কথাৰ নায়ক-নায়িকাৰ এতিয়া দীঘলীয়া জিৰণি৷ ককা-নাতিৰ সেই পুৰণি সম্পৰ্কও নাইকিয়া হ’ল৷ নাতিক লগা বস্তু, ককাই দিব নোৱাৰা হ’ল৷ গতিকে সকলো আঁতৰি যোৱাত ককা-আইতাহঁত অধিক নিঃসঙ্গ হ’বলৈ ধৰিছে৷ সৰু সৰু পৰিয়ালতকৈ যৌথ পৰিয়াল আগৰদৰে থাকিলে এই নিঃসঙ্গতা আঁতৰ হোৱাৰ নি(য় থ’ল আছে৷
কিছুমান সাময়িক ঘটনা-পৰিঘটনাই সমাজখনক অস্থিৰ কৰি তুলিছে৷ এইক্ষেত্ৰত জ্যেষ্ঠ নাগৰিকসকলে নি(য় কিছু সহায় কৰিব পাৰিব যেন লাগে৷ বিভিন্ন সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক কাৰণত মূল পৰিয়ালৰ পৰা সৰু সৰু পৰিয়ালত শিশু ডাঙৰ-দীঘল হ’ব লগা হৈছে৷ তেওঁলোকৰ একমাত্ৰ সঙ্গী হ’ল ‘ফোন’৷ ফোনতে বহু কিবা কিবি পায় তেওঁলোকে বিচৰা৷ কিন্তু তাহানিৰ ককা-আইতা আৰু নাতিৰ সম্পৰ্ক নোহোৱা হ’ল৷ ফোনতে সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰি চলি থাকিলেও সান্নিধ্য সুখ আৰু শিক্ষা নোপোৱা হ’ল৷ জোনবাই এ বেজি এটা দিয়া, বা তুলসী তলৰ মৃগপহু চৰে জাতীয় সাধু শুনাৰ অৱকাশ নোহোৱা হ’ল৷ কিন্তু বৃদ্ধৰ নাতিহঁতলৈ বহুত হেঁপাহ৷ গতিকে চুবুৰীৰ অন্য নাতি সকলৰে মঙ্গল চিন্তা কৰি লগত খেলা-ধূলা কৰি গল্প কৈ সান্নিধ্য লাভ কৰি নৈতিক উৎকৰ্ষ সাধনত সহায় কৰিব পাৰে৷
সচেতন সকলে ফোনৰ ব্যৱহাৰ, অপব্যৱহাৰ আৰু অতিমাত্ৰা ব্যৱহাৰ, বয়সৰ লগত থকা ফোনৰ সম্পৰ্কৰ বিষয়ে অভিভাৱকসকলক সচেতন কৰি তোলা আৱশ্যক৷ ফোনে বহুতো শিশুক কু-কৰ্মলৈ প্ৰৰোচিত কৰা ইতিমধ্যে বাৰ্ত্তা প্ৰেৰণ কৰিছে৷ শিশু অপৰাধী হোৱা প্ৰমাণ পোৱা গৈছে৷ কিশোৰীক যৌন নিৰ্যাতন কৰি হত্যা বা পঞ্চম মহলাৰ চাদৰ পৰা জপিয়াই আত্মহত্যা কৰিবলৈ প্ৰৰোচিত বা বাধ্য কৰোৱা আদি ঘটনা এই অসমতে ঘটিছে৷ এইবিলাক প্ৰতিৰোধ কৰাৰ কথা জ্যেষ্ঠসকলে চিন্তা কৰি ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিব পাৰে৷ চৰকাৰেও শিশুসকলৰ বাবে কেনেকুৱা ফোন দিব লাগে তাকো নিৰ্দ্ধাৰণ কৰাৰ কথা চিন্তা কৰা প্ৰয়োজন৷
শেষত সুখ-শান্তি লাভৰ কাৰণে আধ্যাত্মিক দিশতো গুৰুত্ব দিয়াতো উচিত বুলি ভবা হয়৷ জীৱনত প্ৰাপ্তি-অপ্ৰাপ্তিৰ হিচাপ কৰাতকৈ প্ৰাপ্তিতে সন্তুষ্ট থাকিব পাৰিলে সুখ অনুভৱ কৰিব পাৰে, কাৰণ ভোগ সৰ্বস্ব সমাজখনত অপ্ৰাপ্তিৰ সীমা নাই৷ সেয়ে আত্ম সংযমৰ মাজেদি আগবঢ়াৰ উপদেশ মণিষীসকলে দি গৈছে৷ ৰূপ, ৰস, গন্ধ, শব্দ, স্পৰ্শ– এই পঞ্চতন্ত্ৰ, কাম, ক্ৰোধ, লোভ, মোহ, তৃষ্ণা (অধিক পোৱাৰ দুৰ্বাসনা) ই মনক অসুখী কৰি তোলে আৰু প্ৰথমে নোপোৱাৰ চিন্তাই পিছত দুশ্চিন্তাৰ অগ্নিয়ে নিজকে পুৰি মাৰে৷ তাক পুৰুষেও কৈছিল চিন্তাৰ সমান ব্যাধি নাই৷ শ্ৰীৰাম আতাই (চলিহা বাৰেঘৰ সত্ৰৰ ধৰ্মগুৰু, শঙ্কৰদেৱৰ পিছৰ পৰ্যায়ত তেখেতেই পাহাৰৰ নক্তে প্ৰধান নৰোত্তমক শৰণ দিছিল) লিখিছিল বিবাদ এৰিবলৈ৷ ‘‘শ টকা ভৰিবা বিবাদ এৰিবা৷’’ ভোগে নহয় ত্যাগেহে মানুহক সুখ দিয়ে৷ মনত শান্তি বিলায়৷ আনৰ দুখৰ সমভাগী হওক, নিজে আনন্দ উপভোগ কৰক৷ শেষত শ্ৰীৰাম আতাৰ লিখনিৰে সামৰণি মৰা হ’ল৷
ৰূপ ৰস গন্ধ – পৰশ শৱদ৷ পঞ্চ সৰ্পে বেঢ়ি যায়৷৷
কাম ক্ৰোধ ঘোৰ – কুম্ভীৰ মগৰ৷ কামোৰে পৰাণ যায়৷৷
মোহ পাশে তল – কৰে ধন জন৷ তৃষ্ণা ঢৌৱে আস্ফালয়৷৷
চিন্তায়ে অগণি – পুৰি মাৰে চানি৷ তাৰু তাৰু কৃপাময়৷৷
শেষত সুখ-শান্তি লাভৰ কাৰণে আধ্যাত্মিক দিশতো গুৰুত্ব দিয়াতো উচিত বুলি ভবা হয়৷ জীৱনত প্ৰাপ্তি-অপ্ৰাপ্তিৰ হিচাপ কৰাতকৈ প্ৰাপ্তিতে সন্তুষ্ট থাকিব পাৰিলে সুখ অনুভৱ কৰিব পাৰে, কাৰণ ভোগ সৰ্বস্ব সমাজখনত অপ্ৰাপ্তিৰ সীমা নাই৷ সেয়ে আত্ম সংযমৰ মাজেদি আগবঢ়াৰ উপদেশ মণিষীসকলে দি গৈছে৷ ৰূপ, ৰস, গন্ধ, শব্দ, স্পৰ্শ– এই পঞ্চতন্ত্ৰ, কাম, ক্ৰোধ, লোভ, মোহ, তৃষ্ণা (অধিক পোৱাৰ দুৰ্বাসনা) ই মনক অসুখী কৰি তোলে আৰু প্ৰথমে নোপোৱাৰ চিন্তাই পিছত দুশ্চিন্তাৰ অগ্নিয়ে নিজকে পুৰি মাৰে৷ তাক পুৰুষেও কৈছিল চিন্তাৰ সমান ব্যাধি নাই৷ শ্ৰীৰাম আতাই (চলিহা বাৰেঘৰ সত্ৰৰ ধৰ্মগুৰু, শঙ্কৰদেৱৰ পিছৰ পৰ্যায়ত তেখেতেই পাহাৰৰ নক্তে প্ৰধান নৰোত্তমক শৰণ দিছিল) লিখিছিল বিবাদ এৰিবলৈ৷ ‘‘শ টকা ভৰিবা বিবাদ এৰিবা৷’’ ভোগে নহয় ত্যাগেহে মানুহক সুখ দিয়ে৷ মনত শান্তি বিলায়৷ আনৰ দুখৰ সমভাগী হওক, নিজে আনন্দ উপভোগ কৰক৷ শেষত শ্ৰীৰাম আতাৰ লিখনিৰে সামৰণি মৰা হ’ল৷
ৰূপ ৰস গন্ধ – পৰশ শৱদ৷ পঞ্চ সৰ্পে বেঢ়ি যায়৷৷
কাম ক্ৰোধ ঘোৰ – কুম্ভীৰ মগৰ৷ কামোৰে পৰাণ যায়৷৷
মোহ পাশে তল – কৰে ধন জন৷ তৃষ্ণা ঢৌৱে আস্ফালয়৷৷
চিন্তায়ে অগণি – পুৰি মাৰে চানি৷ তাৰু তাৰু কৃপাময়৷৷
