দৃশ্যান্তৰ (শচীন বৰুৱা)

বেলিয়ে ইতিমধ্য পাতত বহাৰ যো–জা চলাইছে৷ পশ্চিম প্ৰান্তৰ সিটো পাৰে অবুৰ্দ হেঙুলীয়াৰ সমাহাৰ৷ সেই হেঙুল বৰণীয়া আকাশেৰেই উৰি গৈছে নীড়মুখী পক্ষীবোৰ৷ সেই পক্ষীৰ কল–কাকলিয়ে সমস্ত বুঢ়ীদিহিংখনিকেই এখন সৰগৰ প্ৰদেশলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিছে৷ পোহৰৰ প্ৰখৰতাও লাহে লাহে কমি আহিবলৈ ধৰিছে৷ বিৰিখৰ ফাঁকে ফাঁকে পাতল কুঁৱলীৰ আ২৬াদন৷ সেই আ২৬াদন ফালিয়েই পাচলি ভৰ্তি ভাৰী মোনা দুখন লৈ প্ৰতিমা ঘৰমুৱা হৈছে৷ অৱশ্যে বাৰীত তেতিয়াও বহু কাম বাকী থাকে৷ ঘৰৰ লেঠা মাৰিবলৈকে তাই অলপ খোৰ–খোজে ঘৰমুৱা হ’ব লগা হয়৷ ঘৰখনৰ এশ–এবুৰি কামে যেন প্ৰতিমালৈকে বাট চাই থাকে৷ দিনটোলৈ শাহুৱেকৰ হাতত এৰি যোৱা ল’ৰাটোলৈ কিমান বাৰ চেৰেং চেৰেংকৈ মনত পৰে তাৰ অন্ত নাই৷ ঘৰ পাই কেঁচুৱাটো একোলা লৈ গাখীৰ খুৱাই তাই আকৌ ঘৰnৱা কামত সহায় নকৰা নহয়৷ কিন্তু সৰহ দিন তাই অকলেই চম্ভালি টু শব্দ এটা নকৰাকৈ নিয়াৰিকৈ কৰি যায় সকলো কাম৷

ডিব্ৰুগড় জিলাৰ এখন সৰু গাঁও–বালিগাঁও৷ বুঢ়িদিহিং নৈৰ দাতিতে গঢ়ি উঠা এখনি সৰু ৰাজহ গাঁও৷ চৌপাশে সেউজীয়াই আবৃত অঞ্চলটোৰ বক্ষস্থলেৰেই বৈ গৈছে বুঢ়ীদিহিং নৈখন নামনিৰ দিশলৈ৷ নৈৰ বুকুত সৌন্দৰ্যৰ অপূৰ্ব সমাহাৰ৷ অপূৰ্ব সৌন্দৰ্যৰে সমৃদ্ধশালী সেই নৈখনিৰ দাঁতিত গঢ়ি উঠা সৰু গাঁওখনতো সৌন্দৰ্যৰ প্ৰয়োভৰ৷ সাতত্ৰিছ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথটোৰ পৰা পশ্চিম দিশে নৈখনৰ পাৰে পাৰে আগবাঢ়ি যোৱা মথাউৰিটোৰ নাম বালিভেটি৷ চৌপাশৰ মথাউৰিটোৰ যিকোনো এডোখৰ স্থানত থিয় হ’লেই চকুৰ পৰ্দাত ভাহি উঠে বুঢ়িদিহিং নৈৰ দাঁতিত সিঁচৰতি হৈ থকা ছবিৰ দৰে সৰু সৰু ঘৰবোৰৰ অপৰূপ সৌন্দৰ্য৷ ঠিক মথাউৰিটোৰ দাঁতিতেই গঢ়ি উঠা সেইবোৰ যেন ঘৰ নহয়, সৰগৰহে যেন একোপাহি ফুল; যাৰ অমিয়া সুবাসে স্নিগ্ধময় কৰি ৰাখিছে সমগ্ৰ বালিগাঁওখনিকেই৷ মানুহবোৰ সৰলমনা, কৃষিজীৱী৷ নৈখনেই তেওঁলোকৰ প্ৰাণকেন্দ্ৰ৷ বাৰিষা উগ্ৰমূৰ্তি ধৰা দিহিংখন কাতি–আঘোণ মাহত এজনী ক্ষীণাংগী সুনয়না গাভৰু হয়৷ তেতিয়া মথাউৰিৰ পৰা নদীলৈকে সংলগ্ন হৈ থকা খাৱৈ মাটিত খৰালি মানুহবিলাকে বাম খেতি কৰে৷ সেই খণ্ডতে প্ৰতিমাহঁতৰ বাৰীখন৷ নৈখনৰ ঠিক কাষতে–ডাঙৰ শাকনি বাৰী৷ প্ৰতিমাৰ গিৰিয়েক আৰু দেওৰেক লগ লাগি খৰালি শাক–পাচলিৰ খেতি কৰে৷ বাৰিষা পলস পেলাই যোৱা সাৰুৱা মাটিত উৎপাদন ভাল হয়৷ দেওবৰীয়া বজাৰত সেই পাচলি বিক্ৰী কৰে৷ মোটা অংকৰ টকা কেইটামান পায়৷ সেই টকাৰে ঘৰখন অভাৱত নপৰাকৈ চলি যায়৷

খৰালি দিনকেইটা প্ৰতিমাই ভাল পায়৷ বাৰীত ব্যস্ত থাকিব লগা হয়৷ নৈখনো কাষতে পায়৷ নৈখনৰ প্ৰতি মানুহজনীৰ তীব্ৰ আকৰ্ষণ এটা আছে৷ বিয়া হৈ এইখন গাঁৱলৈ আহিবৰ দিন ধৰি নৈখন তাই কাষৰ পৰা পাইছে৷ তাইৰ মনত দিহিংখন, ইয়াৰ কাষৰীয়া গছ–গছনি, চৰাই–চিৰিকটি আৰু বিশাল শ্যামল মোহনীয়া প্ৰকৃতি– সকলো মনৰ আপোন৷ প্ৰকৃতিৰ লগত অভিন্ন৷ দিহিঙৰ টলমল পানীতে চিকিমিকি সোঁতত জীৱনৰ ছন্দ বিচাৰি পায়৷ দিহিঙতে জীৱনৰ দীক্ষা পায়৷ দিহিেঙ কথা কয়৷ নাচে, হাঁহে,
বিনায়৷ এইখণ্ডৰ জনজীৱনে প্ৰতিমাক নৈখনৰ বেছি কাষলৈ চপাই নিছে৷ কুলুকুলু ধবনিৰে বৈ অহা নৈখনৰ সোঁতত বন্দী তাই৷ গাঁৱৰ আন তিৰোতাৰ সৈতে তাই নৈলৈ আহে৷ কানি–কাপোৰ ধুই ৰূপোৱালী মাছ একোজনী হৈ গা পখালে দিহিঙৰ স্বচ্ছ পানীত৷

মাঘ মাহ সোমোৱাৰ আগে আগে বাৰীত ব্যস্ততাবোৰ বাঢ়ি যায়৷ আলু খন্দা, মাটি মাহ তোলা, মটৰ ছিঙা ইত্যাদি বিভিন্ন কাম৷ সেই ব্যস্ততাৰ মাজতো মূৰ তুলি তাই এপলক নৈখনৰ ফালে চায়৷ সেই চাৱনিত প্ৰশান্তিৰে ভৰি উঠে তাইৰ মন৷ নৈখনক তাই ভাল পায়– ভাল পায় নৈপৰীয়া চেঁচা শীতল বতাহজাকক৷ বাৰিষা নৈখনে ভয়ংকৰ ৰূপ লয়৷ খেতি মাটি বুৰাই মথাউৰিৰ ওপৰেৰে কেতিয়াবা পানী বাগৰে৷ তেনেবোৰ দিনত প্ৰতিমাহঁত মথাউৰিতে থাকে৷ ঘৰৰ পাছফালৰ পথাৰখনৰ শেষৰ ফালেয়ো নৈ এখন৷ অৱশ্যে সেইখন সৰু নৈ চেঁচা নৈ৷ সেই নৈৰ বুকুৰ পৰা বৈ অহা সৰু জান এটা পথাৰখনৰ মাজেদি আহি প্ৰতিমাহঁতৰ ঘৰৰ পাছফালৰ হাবিখনৰ কাষেদি বৈ গৈছে৷ বাৰিষা চেঁচা নৈৰ পানীয়ে ঘৰভেটি নচুৱেহি যদিও পথাৰ বুৰাই পেলায়৷ খেতি নষ্ট কৰে৷ প্ৰত্যকে বছৰে তেনেকুৱাই হয়৷ মানুহবোৰে বছৰ জোৰা খেতিৰ ভাত খাবলৈ নাপায়৷ খৰালিৰ বাম খেতিডৰা হৈ পৰে মানুহবোৰৰ আশাৰ লাহি ধান৷

দিনৰ দিনটো বাৰীৰ কামত ব্যস্ত প্ৰতিমাৰ নিশাও আজৰি নাই৷ ডাঙৰ ল’ৰা, ছোৱালীকেইটাক পঢ়িবলৈ দি সৰুটোক ননদহঁতৰ কোলাত দি তাই পাকঘৰত সোমায়৷ শাহুৱেকে শাক–পাচলি কাটি দিয়ে৷ ৰান্ধি–বাঢ়ি আটাইকে খুৱাই প্ৰতিমাই নিজেয়ো এমুঠি খায়৷ চুৱা বাচনখিনি নাদৰ পাৰলৈ নি ৰাতিয়ে ধুই পেলায়৷ তাৰ পাছত তামোলচালি এখন খাই দিনটোৰ চাউলখিনি উলিয়াবলৈ ননদকেইজনীৰ সৈতে ঢেকীশাললৈ যায়৷ চাউলখিনি উলিয়াই জাৰি চাউল থোৱা চৰিয়াত আৰু খুদখিনি খুদ থোৱা চৰিয়াটোত থয়৷ ঢেঁকীশাল সামৰি ননদকেইজনী শোৱাপাটীলৈ যায়৷ প্ৰতিমাই চাউলৰ চৰিয়াটো পাকঘৰত থৈ ওপৰত কুলাখন দি পাকঘৰৰ তলাটো মাৰি চাবিপাট শাহুৱেকৰ কোঠাত থয়গৈ৷ টোপনিৰ আলজালতো শাহুৱেকে কেটকেটাই উঠে– ‘দিনটোৰ চাউলখিনি উলিয়াওঁতে অ’ত পৰ যায়, লেহেমৰ জাত–লেৰেপী ক’ৰবাৰ’– প্ৰতিমাই একো নামাতে৷ নাদৰ পাৰলৈ গৈ হাত–ভৰি ধুই নিজৰ কোঠাত সোমায়৷ বিছনাত থকা ডেৰবছৰীয়া ল’ৰাটোৱে গাখীৰ বিচাৰি কান্দি উঠে৷ বাকীকেইটায়ো কাৰাং কুৰুং কৰি বাগৰ সলায়৷ আটাইকেইটাকে গা–মূৰ পিহি, কেঁচুৱাটোক গাখীৰ খুৱাই টোপনি নিয়াই নিজেয়ো টোপনিত পৰিব খোজোতে গিৰিয়েকে ‘চাওঁ ইখন বিছনালৈ আহ’ বুলি কয়৷ সিখন বিছনাৰ পৰা ইখন বিছনালৈ আহোতে নিশা দুপৰ হয়৷ ভাগৰত মৰা–পৰা দিয়া টোপনিটো তাই হিচাপ ৰাখে কাহিলি পোহৰ হোৱাৰ সময়কণ৷

দেওবাৰৰ দিনটোত প্ৰতিমা অইনবোৰ দিনতকৈ সোনকালে উঠিব লগাত পৰে৷ দেওবাৰ বজাৰ বাৰ৷ চহৰৰ বজাৰলৈ পাচলি কঢ়িয়াই নিয়া গাড়ীখন নিশা তিনি–চাৰি বজাৰ মাজৰ সময়খিনিতে আহে৷ বিক্ৰীৰ বাবে বাৰীৰ পৰা তুলি থোৱা শাক–পাতবোৰ প্ৰতিমাৰ দেওৰেকৰ সৈতে লগ লাগি গিৰিয়েকে গাড়ীত তোলে৷ প্ৰতিমাই যতনাই দিয়া কিবা অলপ খাই মানুহটো বজাৰ পায়গৈ৷ কেতিয়াবা লগত দেওৰেকো যায়, কেতিয়াবা নাযায়৷

খেতি খোলা কৰিব নলগীয়া দিনকেইটাত প্ৰতিমাই তাঁত এজুতি যতনাই লয়৷ গিৰিয়েক আৰু দেওৰেকে মাছ মৰা জাল গুঁঠে নতুবা খৰাহী–জাপিকে সাজে৷ কেতিয়াবা দিহিঙৰ বুকুত মাছ ধৰে, মুঠতে কিবা নহয় কিবা এটা কামত লাগে৷ ঘৰখনৰ বাহিৰে–ভিতৰে প্ৰতিমা যন্ত্ৰৱৎ চলি থাকে৷ আহৰি নাপাই, অকণমান জিৰাও বুলিও জিৰাব নোৱাৰে৷ শাওন–ভাদ মহীয়া দ’ খেতিৰ দিনকেইটাত প্ৰতিমাই বিশ–পঁচিশজন মানুহৰ বাবে খোৱাৰ যোগাৰ কৰিব লাগে৷ তাৰ মাজতে কেতিয়াবা ঢেঁকীশালত পিঠা খুন্দি মেলি টেকেলীমুখত দিয়া পিঠা ৰান্ধে, কেতিয়াবা খোলা চাপৰি৷ পথাৰলৈ যোৱা কোনো মানুহ নাথাকিলে নিজেই পিঠাৰ টোপোলা আৰু চাহৰ কেটলিটো দাঙি পথাৰত দি আহেগৈ৷