বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস উদযাপন আৰু ইয়াৰ প্ৰাসংগিকতা
(পপী চহৰীয়া)

গ্ৰন্থ, পঢ়া, সাক্ষৰতাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি বিশ্বজুৰি বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস পালন কৰা হয়৷ প্ৰতি বছৰে ২৩ এপ্ৰিলত অনুষ্ঠিত হোৱা এই বিশ্বব্যাপী অনুষ্ঠানটোৱে সকলো বয়সৰ পাঠকক শিক্ষিত, মনোৰঞ্জন আৰু অনুপ্ৰাণিত কৰাৰ বাবে কিতাপৰ শক্তিৰ সোঁৱৰণী হিচাপে কাম কৰে৷ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস উদযাপন দেশভেদে বেলেগ বেলেগ, কিন্তু ইয়াৰ মূল বাৰ্তা একেই আছে—পঢ়াৰ প্ৰেমক প্ৰসাৰিত কৰা আৰু আমাৰ জীৱন আৰু সমাজ গঢ় দিয়াত গ্ৰন্থৰ ভূমিকাক উজ্জ্বল কৰি তোলা৷ এই লেখাটোত আমি বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসৰ উৎপত্তি, ইয়াৰ তাৎপৰ্য, আৰু ডিজিটেল যুগত ইয়াৰ প্ৰাসংগিকতা কিয় অব্যাহত আছে সেই বিষয়ে অন্বেষণ কৰিম৷
বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসৰ উৎপত্তিঃ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসৰ উৎপত্তি স্পেইনৰ কেটালনিয়াৰ পৰাই হৈছে, য’ত ২৩ এপ্ৰিলত “লা ডায়াডা দে ছাণ্ট জৰ্ডি“ (চেণ্ট জৰ্জৰ দিৱস) নামেৰে জনাজাত এক বিশেষ পৰম্পৰা যুগ যুগ ধৰি পালন কৰা হৈছে৷ আজিৰ দিনটোতে কাটালনীয়ানসকলে দুজন সাহিত্যিক দৈত্যৰ মৃত্যুৰ স্মৃতিচাৰণ কৰে—উইলিয়াম শ্বেক্সপীয়েৰ আৰু মিগেল ডি চাৰ্ভাণ্টেছ, দুয়োজনেই ১৬১৬ চনৰ ২৩ এপ্ৰিলত মৃত্যুবৰণ কৰে৷ কাটালনিয়াত মানুহে সাহিত্য আৰু প্ৰেমৰ উদযাপনৰ বাবে প্ৰতীকী উপহাৰ হিচাপে কিতাপ আৰু গোলাপৰ বিনিময় কৰে৷
১৯৯৫ চনত ইউনেস্কো (ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ শৈক্ষিক, বৈজ্ঞানিক আৰু সাংস্কৃতিক সংস্থা)-এ পঢ়া, প্ৰকাশন আৰু কপিৰাইটৰ প্ৰসাৰৰ বাবে ২৩ এপ্ৰিলক বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস হিচাপে নিৰ্ধাৰণ কৰে৷ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস স্থাপনৰ আঁৰৰ ধাৰণা আছিল বিশ্বজুৰি মানুহক পঢ়াৰ আনন্দ আৱিষ্কাৰ কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰা আৰু কিতাপক শিক্ষণ, ব্যক্তিগত বিকাশ, সাংস্কৃতিক বুজাবুজিৰ আহিলা হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া৷ তেতিয়াৰ পৰাই বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস সীমান্ত আৰু ভাষা অতিক্ৰম কৰা এক বিশ্বব্যাপী উদযাপনলৈ পৰিণত হৈছে৷

বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসৰ তাৎপৰ্যঃ
আজিৰ দ্ৰুতগতিত আৰু ডিজিটেল জগতখনত বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসৰ অপৰিসীম তাৎপৰ্য আছে৷ পৰ্দা আৰু বিক্ষিপ্ততাৰ আধিপত্য থকা যুগত কিতাপৰ উদযাপনে লিখিত শব্দৰ চিৰস্থায়ী মূল্য আৰু ব্যক্তি আৰু সমাজৰ ওপৰত সাহিত্যৰ গভীৰ প্ৰভাৱৰ সোঁৱৰণী হিচাপে কাম কৰে৷ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস প্ৰাসংগিক হৈ থকাৰ কিছুমান মূল কাৰণ তলত উল্লেখ কৰা হ’লঃ
ৰ) সাক্ষৰতাক প্ৰসাৰিত কৰে ঃ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসে সাক্ষৰতাক প্ৰসাৰিত কৰাত আৰু মানুহক বিশেষকৈ শিশু আৰু যুৱ প্ৰাপ্তবয়স্কসকলক পঢ়াৰ অভ্যাস গঢ়ি তুলিবলৈ উৎসাহিত কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে৷ গ্ৰন্থ উদযাপন আৰু ইয়াৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰি বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসৰ লক্ষ্য হৈছে সাক্ষৰতাৰ উপকাৰিতা আৰু পঢ়াৰ পৰিৱৰ্তনশীল শক্তিৰ বিষয়ে সজাগতা সৃষ্টি কৰা৷
২) কল্পনা আৰু সৃষ্টিশীলতাক পালন–পালন কৰে ঃ কিতাপত পাঠকক বিভিন্ন জগতলৈ লৈ যোৱা, তেওঁলোকৰ কল্পনাশক্তিৰ স্ফুলিংগ জগাই তোলা আৰু তেওঁলোকৰ সৃষ্টিশীলতাক জ্বলোৱাৰ যাদুকৰী ক্ষমতা আছে৷ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসত গল্প কোৱাৰ কলা আৰু মনক উদ্দীপিত কৰা, নতুন ধাৰণা অনুপ্ৰাণিত কৰা, আৰু শিক্ষণৰ প্ৰতি প্ৰেম গঢ়ি তোলাত গ্ৰন্থৰ ভূমিকাক উদযাপন কৰা হয়৷
৩) সাংস্কৃতিক বিনিময়ক সমৰ্থন কৰে ঃ কিতাপৰ জৰিয়তে পাঠকে বিশ্বৰ বিভিন্ন সংস্কৃতি, পৰম্পৰা আৰু দৃষ্টিভংগীৰ সন্ধান কৰিব পাৰে৷ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসে মানুহক বিভিন্ন দেশ আৰু পটভূমিৰ লেখকে লিখা কিতাপ পঢ়িবলৈ উৎসাহিত কৰে, যাৰ ফলত ক্ৰছ–কলচাৰেল বুজাবুজি আৰু সহানুভূতিৰ প্ৰসাৰ ঘটে৷
৪) ব্যক্তিক শক্তিশালী কৰে ঃ কিতাপ পঢ়াই ব্যক্তিক জীৱনৰ প্ৰত্যাহ৩ানসমূহৰ মাজেৰে আগবাঢ়িবলৈ আৰু তেওঁলোকৰ আকাংক্ষাক অনুসৰণ কৰিবলৈ জ্ঞান, অন্তৰ্দৃষ্টি আৰু প্ৰেৰণা প্ৰদান কৰি শক্তিশালী কৰিব পাৰে৷ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসত সাক্ষৰ হোৱা আৰু গ্ৰন্থৰ জৰিয়তে বহু তথ্যৰ সুবিধা পোৱাৰ পৰা যি সৱলীকৰণ পোৱা যায়, সেই সৱলীকৰণ উদযাপন কৰা হয়৷
প্ত) ঐতিহ্য আৰু ইতিহাস সংৰক্ষণ কৰে ঃ গ্ৰন্থই জ্ঞানৰ ভঁৰাল হিচাপে কাম কৰে, মানৱতাৰ ঐতিহ্য, ইতিহাস, আৰু সামূহিক প্ৰজ্ঞা সংৰক্ষণ কৰে৷ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসত সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য ৰক্ষা আৰু মূল্যৱান পৰম্পৰা আৰু কাহিনী ভৱিষ্যত প্ৰজন্মলৈ প্ৰেৰণৰ ক্ষেত্ৰত গ্ৰন্থৰ ভূমিকাক সন্মান জনোৱা হয়৷
ডিজিটেল যুগত বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসৰ প্ৰাসংগিকতাঃ
স্মাৰ্টফোন, ই–বুক, অনলাইন কণ্টেণ্টৰ যুগত কিছুমানে বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস আৰু পৰম্পৰাগত ছপা কিতাপৰ প্ৰাসংগিকতাক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰিব পাৰে৷ কিন্তু বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসৰ সাৰমৰ্ম ডেলিভাৰীৰ মাধ্যমৰ বাহিৰলৈ গৈছে— ই হৈছে লিখিত শব্দক উদযাপন কৰা, গল্প কোৱা কলাক সন্মান জনোৱা আৰু আমাৰ পৃথিৱীখন গঢ় দিয়াত গ্ৰন্থৰ চিৰস্থায়ী মূল্যৰ পোষকতা কৰা৷ ডিজিটেল যুগত বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস প্ৰাসংগিক হৈ থকাৰ কেইবাটাও কাৰণ ইয়াত উল্লেখ কৰা হ’ল ঃ
ৰ) অফলাইন পঢ়াক প্ৰসাৰিত কৰে ঃ ডিজিটেল প্লেটফৰ্মে সুবিধা আৰু অভিগম্যতা প্ৰদান কৰে যদিও বিশ্ব কিতাপ দিৱসে মানুহক আনপ্লাগ, পৰ্দাৰ পৰা সংযোগ বিচ্ছিন্ন, আৰু ভৌতিক কিতাপ পঢ়াৰ আনন্দত লিপ্ত হ’বলৈ উৎসাহিত কৰে৷ পৃষ্ঠাবোৰ উলটি–পাঠত ডুব যোৱা, ছপা কিতাপৰ অভিজ্ঞতাৰ সোৱাদ লোৱাৰ কাৰ্যই বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস উদযাপন কৰা এক অনন্য আনন্দ৷
২) গভীৰ পঢ়াৰ গুৰুত্ব আৰোপ কৰে ঃ তথ্য আৰু বিক্ষিপ্ততাৰে প্লাৱিত পৃথিৱীখনত বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসে গভীৰ অধ্যয়নত গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে— অৰ্থপূৰ্ণ আৰু কেন্দ্ৰীভূতভাৱে কিতাপ এখনৰ সৈতে জড়িত হোৱা৷ ছপা কিতাপ পঢ়ি পাঠকে আখ্যানত নিজকে নিমজ্জিত কৰিব পাৰে, বিষয়বস্তুৰ ওপৰত চিন্তা কৰিব পাৰে আৰু ভাষা আৰু গল্প কোৱাৰ সূক্ষ্মতাবোৰৰ সোৱাদ ল’ব পাৰে৷
৩) গ্ৰন্থৰ মালিকীস্বত্বক প্ৰসাৰিত কৰে ঃ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসে ভৌতিক কিতাপৰ মালিকীস্বত্ব আৰু ভাগ–বতৰাক উৎসাহিত কৰে, ব্যক্তিগত পুথিভঁৰালৰ প্ৰতি গৌৰৱ আৰু মোহৰ ভাব জগাই তোলে৷ ঘৰত কিতাপৰ সংকলন থাকিলে পঢ়াৰ প্ৰতি প্ৰেম জগাই তুলিব পাৰে, বৌদ্ধিক কৌতূহলৰ ভাব সৃষ্টি কৰিব পাৰে, সাহিত্যৰ সৈতে আজীৱন সম্পৰ্ক গঢ়ি তুলিব পাৰে৷
৪) গ্ৰন্থ সংস্কৃতি উদযাপন কৰে ঃ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসত পাঠকৰ সম্প্ৰদায়ক লালন–পালন কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰা কিতাপ, কিতাপৰ দোকান, পুথিভঁৰাল, আৰু সাহিত্যিক অনুষ্ঠানৰ সংস্কৃতি উদযাপন কৰা হয়৷ গ্ৰন্থ সংস্কৃতিৰ গুৰুত্বক স্বীকাৰ কৰি বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসে ব্যক্তিগত উপভোগক অতিক্ৰম কৰা পঢ়াৰ সামাজিক আৰু সাম্প্ৰদায়িক দিশসমূহৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে৷
প্ত) পঢ়াৰ বৈচিত্ৰৰ সমৰ্থক ঃ ডিজিটেল প্লেটফৰ্মে বিষয়বস্তুৰ বিশাল শৃংখল আগবঢ়ায় যদিও বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসে বৈচিত্ৰময় আৰু অন্তৰ্ভুক্ত পঢ়া অভিজ্ঞতাৰ মূল্যৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে৷ কিতাপৰ জৰিয়তে পাঠকে বিভিন্ন ধাৰা, লেখক আৰু দৃষ্টিভংগী অন্বেষণ কৰিব পাৰে যিবোৰ অনলাইন স্থানত সদায় সহজে উপলব্ধ নহ’বও পাৰে, যাৰ ফলত চহকী আৰু বৈচিত্ৰময় পঢ়াৰ খাদ্যৰ প্ৰচাৰ হয়৷
বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস উদযাপন ঃ
দেশ আৰু স্থানীয় পৰম্পৰাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস উদযাপন বিভিন্ন ৰূপ ধাৰণ কৰে৷ সমগ্ৰ বিশ্বতে বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস উদযাপনৰ কিছুমান সাধাৰণ উপায় উল্লেখ কৰা হ’ল ঃ
ৰ) কিতাপৰ ৰেহাই ঃ প্ৰকাশক, কিতাপৰ দোকান বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসত কিতাপৰ ক্ৰয়ত ৰেহাইৰ আয়োজন কৰে যাতে মানুহে নতুন কিতাপ এখন তুলি লৈ পঢ়া আৰম্ভ কৰিবলৈ উৎসাহিত হয়৷
২) লেখকৰ অনুষ্ঠান ঃ বহু সম্প্ৰদায়ে বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসত লেখকৰ পঠন, গ্ৰন্থত স্বাক্ষৰ, আৰু সাহিত্য আলোচনাৰ আয়োজন কৰে যাতে পাঠকসকল হয় লেখকৰ সৈতে সংযোগ কৰে আৰু গল্প কোৱাৰ কলাক উদযাপন কৰিব পাৰে৷
৩) পঢ়াৰ প্ৰত্যাহ৩ান ঃ বিদ্যালয়, পুথিভঁৰাল, আৰু কিতাপৰ ক্লাবে সকলো বয়সৰ পাঠকক জড়িত কৰিবলৈ আৰু পঢ়াৰ সংস্কৃতিক প্ৰসাৰিত কৰিবলৈ বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসত পঢ়াৰ প্ৰত্যাহ৩ান বা কিতাপৰ বিষয়বস্তুৰ কাৰ্যসূচী আয়োজন কৰিব পাৰে৷
৪) সাহিত্য উৎসৱ ঃ কিছুমান অঞ্চলত বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱসৰ আশে–পাশে সাহিত্য উৎসৱ বা গ্ৰন্থমেলা অনুষ্ঠিত হয়, য’ত স্থানীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় লেখক, গ্ৰন্থ প্ৰদৰ্শনী, আৰু সাংস্কৃতিক প্ৰদৰ্শনেৰে সাহিত্য জগতৰ সজীৱতা প্ৰদৰ্শন কৰা হয়৷
প্ত) গল্প কোৱাৰ অধিবেশন ঃ শিশুৰ অনুষ্ঠানত প্ৰায়ে গল্প কোৱাৰ অধিবেশন, পুতলা প্ৰদৰ্শন, আৰু কম বয়সৰ পৰাই কিতাপৰ প্ৰতি প্ৰেম জগাই তুলিবলৈ যুৱ পাঠকক আকৰ্ষিত কৰিবলৈ আৰু পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া–কলাপ আদি অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়৷
উপসংহাৰ
বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস সাহিত্যৰ উদযাপন, লেখক আৰু পাঠকক শ্ৰদ্ধাঞ্জলি, আৰু জীৱনক অনুপ্ৰাণিত, অৱগত আৰু ৰূপান্তৰিত কৰাৰ বাবে কিতাপৰ চিৰস্থায়ী শক্তিৰ সোঁৱৰণী হিচাপে থিয় দিছে৷ অহৰহ বিকশিত হৈ থকা এখন পৃথিৱীত বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস গ্ৰন্থৰ কালজয়ী মূল্য আৰু পৃথিৱী আৰু নিজৰ বিষয়ে আমাৰ বুজাবুজি গঢ় দিয়াত ইয়াৰ অবিচ্ছেদ্য ভূমিকাৰ এক অটল সোঁৱৰণী হৈয়েই আছে৷ আমি প্ৰতি বছৰে বিশ্ব গ্ৰন্থ দিৱস উদযাপন কৰাৰ সময়ত পঢ়াৰ গুৰুত্ব, গল্প কোৱাৰ সৌন্দৰ্য, আৰু বিশ্বজুৰি ব্যক্তি, সম্প্ৰদায় আৰু সমাজৰ ওপৰত গ্ৰন্থই যি গভীৰ প্ৰভাৱ পেলায়, সেই বিষয়ে মনত পেলাওঁ আহক৷