আবিৰৰ নানা ৰং(ৰীমা দুৱৰা)

“মন নাযায় নে তোমাৰ আবিৰবোৰক চুবলৈ?’’

“যায় কিয় নাযাব৷ কিন্তু ভয় সোমাই গ’ল, সেয়েহে আঁতৰত থাকোঁ৷ বাৰু বাদ দিয়া সেইবোৰ কথা৷ প্ৰথমবাৰ আহিছা আমাৰ ঘৰলৈ৷ আহা৷ ভিতৰলৈ, আমাৰ মাৰ লগত চিনাকি হ’বা৷ মোৰ লগত মোৰ মা আৰু মোৰ ভনী এজনী থাকে৷ তাই পিছে এতিয়া ঘৰত নাই, অলপ ওলাই গৈছে৷ আহানা ভিতৰলৈ৷’’

“নাই নাই এনেকৈ ভিতৰলৈ নোসোমাওঁ৷ তোমাৰ ধুনীয়া ঘৰখনত মোৰ গাৰপৰা ৰংবোৰ পৰি লেতেৰা হৈ যাব৷ পিছত কেতিয়াবা আহিম দিয়া৷ ’’ 

“পিছত নহয়! আজিয়ে আহা৷ যোৱা অলপ ফ্ৰেচ হৈ আহাগৈ৷ তাৰ পিছত একেলগে চাহ একাপ খাম৷ মায়েও ভাল পাব৷’’

“আহিম, কিন্তু চাহ খাবলৈ নহয়৷ কোৱা তুমি তোমাৰ জীৱনৰ কথাবোৰ মোৰ আগত ক’ম বুলি৷’’

‘‘অ’ কে বাবা, ক’ম যোবা৷  “সেয়া আছিল তুলচিৰ লগত মোৰ কথোপকথন৷ সৌসিদিনাখনৰহে কথা যেন৷ ভাবিলেই আচৰিত লাগে৷’’ অ’ কে বাবা, ক’ম যোবা৷ একো শুনিবলগীয়া কাহিনী নহয়৷ আহাগৈ এজনী লাহী, বগী, ধুনীয়া, টনা টনা চকুৰে মৰম লগা ছোৱালী তুলচি৷ ৰুগীয়া মাক আৰু এজনী ভনীয়েকক পোহপাল দিয়া৷ মোৰ ঘৰৰপৰা এক ফাৰ্লং আঁতৰত তাইৰ ঘৰ৷ প্ৰথম চিনাকি চাকৰি সূত্ৰে৷ আমাৰ দুয়োৰে কৰ্মস্থান একে আছিল৷ সাধাৰণ চিনাকিৰপৰা অন্তৰংগ বন্ধুলৈ আমি আগবাঢ়ি গৈছিলোঁ৷ একোৱে নাজানিছিলোঁ তাইৰ ব্যক্তিগত জীৱনৰ কথা৷ যিদিনা প্ৰথম ফাকু দিবলৈ গৈছিলোঁ, সেইদিনাখনহে বহুখিনি বুজি পাইছিলোঁ ছোৱালীজনীক৷ তাই কি জাতৰ ছোৱালী, তাইৰ মাতৃভাষা কি কোনেও তাইক দেখিলে বা তাইৰ কথা শুনিলে অনুমান কৰিব পৰা নাছিল৷

তাই নিমন্ত্ৰণ কৰাৰ বাবেই মই গা ধুই ততাতৈয়াকৈ তাইৰ ঘৰ পাইছিলোঁগৈ৷ তাইৰ বিষয়ে কিছু জনাৰ বাবে মই উত্ৰাবল হৈ পৰিছিলোঁ৷ কিয় ক’লে তেনেকৈ৷

অকণমানো সংকোচ, আবেগ, অভিমান আৰু আক্ষেপ নাছিল তাইৰ কথাৰ মাজত৷ মাথোঁ সলসলীয়াকৈ তাই কৈ গৈছিল তাইৰ জীৱনৰ এক কৰুণ অধ্যায়৷

জঁপিয়াই জঁপিয়াই নাচি–বাগি খেলা দিন আছিল মোৰ৷ হঠাৎ প্ৰশ্ন কৰিছিল তাই– “বাৰু, তুমি মোক কি ছোৱালী বুলি ভাবা ৰঞ্জন?’’

“নাজানো৷ ধৰিব নোৱাৰোঁ তোমাক৷ কোৱা, শুনিম বুলিয়ে আহিছোঁ আজি৷’’

“আমি ৰাজস্থানী জানা? তাহানিতে ককাহঁত অসমলৈ আহিছিল৷ সেই যি অহা, কাহানিও ৰাজস্থান পিছে গৈ পোৱা নাই মই৷ তথাপি শৰীৰত এতিয়াও ৰাজপুতৰ তেজ আছে, কিন্তু নিজকে প্ৰশ্ন কৰোঁ৷ মোৰ জাত কি? তেতিয়া হ’লে… উত্তৰ আহে মই এজনী সাধাৰণ ছোৱালী৷ মোৰ জাত–পাত একো নাই৷ শৈশব, কৈশোৰ, যৌৱনত মই ৰাজপুতৰ তেজতেই ডাঙৰ হ’লোঁ; কিন্তু এতিয়া মই সেই সকলোবোৰ ত্যাগ কৰিব বিচাৰিছোঁ৷ মোৰ বাবে পৃথিৱীত দুটাই জাতি আছে– পুৰুষ আৰু নাৰী৷’’

“হ’ব হ’ব৷ কোৱা তোমাৰ বাজস্থানী কৈশোৰ–যৌৱনৰ কথা৷’’

তেনেতে তাইৰ মাক ওলাই আহিল ৰুমৰপৰা৷

“কি ক’বা আৰু তাইৰ কথা? যিদৰে কয় যেন তাই পঞ্চাশ বছৰীয়া মহিলাহে৷ তাইক একো বুজাব নোৱাৰোঁ জানা৷ বন্ধু হিচাপে তুমিয়ে বুজাবাচোন জীৱনটোৰ কথা৷’’

মাক পুনৰ আঁতৰি গ’ল আমাৰ কাষৰপৰা এটা শোকৰ ছায়ামূৰ্তি হৈ৷ জঁপিয়াই জঁপিয়াই খেলি আছিলোঁ সেইদিনাও৷ আমাৰ মানুহবোৰৰ ঘৰৰ চোতালবোৰো কোনেও নেদেখাকৈ আবৰি ৰখা হয়৷ আজিও ভাবি আচৰিত লাগে সিদিনা হঠাৎ মায়ে মোক হাতত ধৰি কাষলৈ আনি কৈছিল– “আজিৰ পৰা তই বাহিৰলৈ খেলিবলৈ নাযাবি৷ এতিয়া তই ডাঙৰ ছোৱালীৰ দৰে ঘৰৰ ভিতৰত থাকিবি৷ আৰু বীৰেন্দ্ৰক দেখিলে হাঁহি–ধেমালি কৰি কথা নাপাতিবি, পাৰিলে তাক নামাতিবি৷’’ মই প্ৰতিবাদ কৰি কৈছিলোঁ– “কিয় নামাতিম? বীৰেন্দ্ৰই আকৌ কি কৰিলে? সি যে মোৰ ভাল বন্ধু৷’’

“তেতিয়া হ’লে শুন তই৷ তোৰ বাবা আৰু বীৰেন্দ্ৰৰ বাবাই আগেয়ে কথা পাতি থৈছিল, তোক বীৰেন্দ্ৰৰ লগত ছাদি কৰাই বহু বনাই নিব বুলি৷ এতিয়া বীৰেন্দ্ৰৰ নানা মৰিল৷ সেইবাবে তেওঁলোক অসমৰপৰা একেবাৰে ৰাজস্থানলৈ গুচি যাব৷ বাবাক জনাইছে যোৱাৰ আগেয়ে বীৰেন্দ্ৰৰ লগত তোকে ছাদি পাতি থ’ব যেতিয়া তই শান্তি হ’বি তেতিয়া তোক সিহঁতৰ ঘৰলৈ লৈ যাব৷’’

“নাই মা মই কেতিয়াও ছাদিত নবহোঁ৷ মই স্কুল পঢ়িম৷ বীৰেন্দ্ৰৰ আগত সেইবোৰ কথা কেতিয়াও নক’বা৷ আৰু সি এইবোৰ কথা শুনিলে বেয়া পাব৷’’

কান্দি কান্দি মই বলিয়া হৈ পৰিছিলোঁ৷ নাই মোক কোনেও বুজিবলৈ চেষ্টা নকৰিলে৷ তেতিয়াৰপৰা মোক ঘৰৰপৰা বাহিৰ হ’বলৈ নিদিলে৷ তাৰ অলপ দিনৰ পিছত বীৰেন্দ্ৰ আহিছিল বেণ্ড পাৰ্টী বজাই দৰা সাজি আমাৰ ঘৰলৈ৷ ধুনীয়া কাপোৰ, অলংকাৰ দেখি ময়ো পাহৰি গৈছিলোঁ ক্ষন্তেকৰ বাবে৷ সকলোৰে মৰম, গুৰুত্ব, হেঁপাহ দেখি দুদিনৰ বাবে ৰাজৰাণী হৈ পৰিছিলোঁ দেউতাৰ ঘৰত৷ তাৰ কেইদিনমানৰ পাছত বীৰেন্দ্ৰহঁত গুচি গৈছিল বাজস্থানলৈ৷

– আমনি পাইছা নেকি বাৰু মোৰ কথাবোৰ শুনি?

– কৈ যোৱাচোন তুমি৷ মাজত প্ৰশ্ন নকৰিবা৷

– সিদিনা আছিল ফাগুন মাহৰ তিনি তাৰিখ৷ পুৱাই মোৰ শৰীৰটোৱে থেকেৰানিয়ে দিছিল মই যে গাভৰু হৈছিলোঁ৷ খুব ভয় খাইছিলোঁ৷ মোক বাৰু এতিয়াই বীৰেন্দ্ৰৰ ঘৰত থৈ আহিব নেকি? কাকো একো বুজাব নোৱাৰি কান্দিছিলো৷ প্ৰথমে নীৰৱে পিছলৈ চিঞৰি চিঞৰি৷ এটা সময়ত মাৰ চকুত ধৰা পৰিছিলোঁ৷ বুজাইছিল মায়ে– আজিয়েই তোক থৈ নাহো নহয়৷ আমি সকলোৱে কথা পাতি থৈছোঁ৷ দুটা বছৰ তই আমাৰ লগত থাকিবি৷ ওহ্‌৷ তেতিয়াহে মোৰ উশাহবোৰ মুকলি হৈছিল; কিন্তু দুখৰ কথা সেই মাহৰ ফাগুনৰ প্ৰথম বৰষুণজাকে উটুৱাই লৈ গৈছিল মোৰ জীৱনৰ সকলোবোৰ ৰঙা, নীলা, সেউজীয়া ৰং৷ থৈ গৈছিল অকল বগা আৰু ক’লা৷ দিনটো ফাকু খেলি বীৰেন্দ্ৰৰ সেইদিনা খুব জ্বৰ হৈছিল৷ সেই সাধাৰণ জ্বৰেই কাল হৈ পৰিছিল আমাৰ মাজত৷ বীৰেন্দ্ৰৰ প্ৰতি মোৰ কাহানিও ভালপোৱাৰ উদয় হোৱা নাছিল৷ অথচ তাক মই কাহানিও বেয়া পোৱা¸ নাছিলোঁ৷ অন্তৰংগ বন্ধুৰ বেমাৰ হ’লে যেনেকৈ বেয়া লাগে৷ ঠিক তেনেদৰে তাৰ অসুখতো মোৰ মনটো যেয়া হৈ পৰিছিল৷ সেইকেইদিন মনটো মোৰ¸ অনবৰতে সেমেকি আছিল৷ মায়ে পুৱাই গাটো ধুৱাই মোৰ কপালত সেন্দূৰকণ বহলকৈ আঁকি দি কৈছিল– এই সেন্দূৰ ল’বলৈ কেতিয়াও এলাহ নকৰিবি৷ তোৰ¸ ইয়াতেই বীৰেন্দ্ৰৰ আয়ুস আছে৷ আৰু সদায়ে তাৰ কাৰণে ভগৱানৰ ওচৰত ধূপ এডাল জ্বলাবি৷

এদিন ৰাজস্থানৰপৰা খবৰ আহিল৷ বীৰেন্দ্ৰৰ অবস্থা একেবাৰে বেয়া ফালে গতি কৰিছে৷ বাবা–মাহঁত যাবলৈ ওলাইছিল তাৰ ঘৰলৈ৷ ময়ো যাবলৈ খুব ইচ্ছা কৰিছিলোঁ৷ মায়ে ক’লে– “তই এই সময়ত তাৰ মুখ চাব নাপায়৷ অলপ দিনৰ পিছত একেবাৰে তোক থৈ আহিম৷’’ সিদিনা সেইষাৰ কথা শুনি মই কন্দা নাছিলোঁ৷ কিবা এটা শোকে মোক খুন্দা মাৰি ধৰিছিল৷ গুচি গৈছিল বাবা–মা ৰাজস্থানলৈ৷ ডাঙৰ চাচাৰ পি এন টি ফোনটোৰ যোগেদি খবৰবোৰ পাই আছিলোঁ৷ মই আৰু ভনীজনী চাচা–চাচী, বৰমা–বৰপাপাহঁতৰ তত্ত্বাৱধানত আছিলোঁ৷ পুৱাই চাচাই জনাইছিল– বীৰেন্দ্ৰৰ গা সেইদিনা বহুত বেয়া৷ মই ততাতৈয়াকৈ গা ধোৱা ঘৰত সোমাইছিলোঁগৈ৷ ভাবিছিলোঁ গা ধুই উঠি কপালত সেন্দূৰকণ লৈ তাৰ নামত ধূপ এডাল জ্বলাম৷ মোৰ সেন্দূৰকণতেই যদি তাৰ আয়ুস তেতিয়া হ’লে দেৰি কৰো কিয়? গা ধোৱা ঘৰৰ দুৱাৰত ঢকিয়াই চাচীয়ে কৈছিল– “বেগেতে ওলা৷ বীৰেন্দ্ৰৰ গা বহুত বেয়া৷ আধা তিতা গাৰে সেন্দূৰকণ কপালত ল’ব খোজোঁতেই বৰমায়ে মোৰ হাতখন থাপ মাৰি ধৰি কৈছিল– “নল’বি আৰু এই ফোঁট৷’’ চাচীয়ে হেঁচা মাৰি দুহাতৰ ৰং–বিৰঙৰ খাৰুবোৰ খুলি পেলাইছিল৷ আৰু আন কোনোবাই ভৰিৰ জুনুকাযোৰ৷ একোৱে যেন বুজা নাছিলোঁ৷ বগা কাপোৰ এখনেৰে মোক মোৰিয়াই পেলাইছিল মোৰ জ্যেষ্ঠসকলে৷ খাবলৈ পানী আৰু দুটামান ফলৰ বাহিৰে একো দিয়া নাছিল৷ ভনীজনীয়ে অবাক হৈ চাই ৰৈছিল মোৰ ফালে৷ ঘূৰি আহিছিল বাবা– মা৷ সেই যন্ত্ৰণা হয়তো সহিব নোৱাৰি দেউতাই এদিন আমাক নিথৰুৱা কৰি গুচি গ’ল বীৰেন্দ্ৰৰ কাষলৈ৷ ক’লা–বগা হৈ ৰৈ গ’লোঁ মা আৰু মই৷ মাথো দুখন ডাঙৰ ৰঙীন ফটো সাক্ষী হৈ ৰ’ল, দেউতা–মা, মোৰ আৰু বীৰেন্দ্ৰৰ৷ মা অকলশৰীয়া হৈ পৰিল৷ লাহে লাহে বৰপাপা, চাচাহঁতৰ ওচৰত আমি বোজা হৈ পৰিলোঁ৷ যিমান জমীন আছিল সকলো তেওঁলোকৰ নামত কৰি মাক সিহঁতৰ চাকৰ কৰি লৈছিল৷ বহু সংঘাত, যন্ত্ৰণাৰ মাজত মই অসমীয়া মিডিয়ামত ঘৰতেই প্ৰাইভেটকৈ মেট্ৰিক, হায়াৰ ছেকেণ্ডেৰী পাছ কৰিলোঁ৷ ভণ্টিক ঘৰৰ ওচৰৰ অসমীয়া স্কুল এখনত নাম লগাই দিছিলোঁ৷ মোৰ ওপৰত তেতিয়াও সকলোৰে তীক্ষ্ণ দৃষ্টি আঁতৰা নাছিল৷ খোজে প্ৰতি মোক জ্যেষ্ঠসকলে সঁকিয়াই আছিল– “ৰঙৰ সৈতে নসজাবি৷ অলংকাৰেৰে নিজক নসজাবি৷’’

এটা সময়ত মই সেই সকলোবোৰ সহিব নোৱাৰি মা আৰু ভণ্টিক লৈ আঁতৰি আহিছিলোঁ সেই ঘোঁকট ঠাইকণৰপৰা৷ ভাবিছিলোঁ নহ’লে মোৰ লগতে মা আৰু ভণ্টিৰ জীৱনটোও শেষ হৈ যাব৷ বৰপাপাই ভণ্টিৰ বাবেও বয়সীয়াল পুৰুষ এজনক ঠিক কৰিছিল বিয়া দিবলৈ৷ যাৰ প্ৰথমা পত্নী ঢুকোৱাৰ পিছত দুটা সন্তান আছিল৷ মই চাই থাকিব নোৱাৰিলোঁ সেইবোৰ৷ বাতৰি কাগজত সেই সময়ত বিজ্ঞাপন দেখি আবেদন কৰিলোঁ৷ ভগবানে লগ দিলে, পাই গ’লোঁ৷ তাৰ পিছতেহে মই প্ৰাইভেটকৈ বি, এ পাছ কৰিলোঁ৷ এতিয়া সুখেৰে মা আৰু ভণ্টিৰ লগত দিন পাৰ কৰিছোঁ৷ এয়াই মোৰ জীৱনৰ কাহিনী৷ শুনি শান্তি পালা? সাত বছৰ বয়সতে জীৱনৰ সকলো ৰং হেৰুৱাই আকৌ কিদৰে আদৰে কোৱা ৰঞ্জন?

ঃ যদি কওঁ, ইচ্ছা কৰিলে সকলো কৰিব পাৰি তেতিয়া হয়তো তুমি মোক বেয়া পাবা৷ তুমি নামানিবা৷ সেইবাবে মই একো নকওঁ৷

তুলচিয়ে মিহি হাঁহি এটা মাৰি সম্মুখৰ কাপ–প্লেটবোৰ লৈ আঁতৰি গৈছিল৷

এখোজ–দুখোজকৈ মাক পুনৰ ওলাই আহি কৈছিল– “ভাল লাগিছে তাই তোমাৰ লগত মুকলিকৈ কথাবোৰ পতা দেখি৷ তাইৰ ভাগ্যখন আমিয়ে গঢ়ি আমিয়ে ভাঙিলো অ’৷ বেচেৰীৰনো কি দোষ আছিল৷ বুজাবাচোন তুমিয়ে ভাইক৷ এতিয়াও গোটেই জীৱন পৰি আছে৷ মাথোঁ ২১টা বসন্ত পাৰ কৰিছে তাই৷ কোনোবা ৰাজস্থানী ল’ৰা নোলাবনে তাইৰ বাবে বেটা৷’’

তুলচিয়ে বটা এটাত মছলা কেইটামান লৈ নিজেও চোবাই চোবাই মাকৰ কথাত সুৰ মিলাই কৈছিল– হ’ব হ’ব মা৷ মোৰ বাবে আৰু ৰাজস্থানী দৰা বিচৰাৰ কথা নক’বা৷ মই গোটেই জীৱন তোমাৰ কাষতেই থাকিম৷ ৰঞ্জনক কোৱা– পাৰে যদি নেইনাকে বিচাৰি দিয়ক ভাল চাই ল’ৰা এটা, যি আমাৰ তিনিওৰে মৰমৰ হ’ব৷ অ’ তাইৰ বাবে আকৌ ৰাজস্থানী ল’ৰা নাচাবা দেই৷ তাই দেখিব নোৱাৰে ৰাজস্থানী মানুহ৷’’

ঃ এই কি কৱ এইবোৰ? এই খানদানত আজিলৈকে কোনেও বেলেগ জাতিৰ লগত বিয়া হৈ পোৱা নাই৷ ৰাজপুত আমি৷ ইমান সহজে নিজৰতো ত্যাগ কৰিব নোৱাৰোঁ৷ মুখত আহিলেই বুলিয়েই যা–তা কথা নক’বি৷ তাইক মই নিজৰ জাতিৰ ল’ৰাৰ লগতেই বিয়া দিম আৰু অলপ পঢ়ি লওক তাই৷

ঃ তুলচিৰ বাবে কি ল’ৰা চাম মা?

ঃ তাইৰ কথা তাইক সোধা৷ তাই মাথোঁ সুখেৰে থাকক৷ মই মৰাৰ আগতেই তাইৰ কাষত ভাল ব্যক্তি এজন ৰাখি যাব পাৰিলেই হ’ল৷ মনৰ পৰাতো মই ৰাজস্থানী ল’ৰায়ে বিচাৰোঁ৷

“মই যাওঁ” বুলি মাত লগাওঁতেই ঘৰৰ সম্মুখত অ’টো এখন ৰোৱা যেন পালোঁ৷

ঃ ৰ’বা অলপ, নেইনা আহিছে চাগৈ৷ তাইৰ সৈতেও চিনাকি হৈ যোৱা৷

ঠিক সেই সময়তে মাক উঠি গৈছিল ভিতৰলৈ৷ তুলচিয়ে মোৰ চকুলৈ চাই হাঁহি মাৰি কৈছিল– “এই শুনা, মোৰ ভণ্টি কিন্তু মোৰ নিচিনা নহয়৷ একদম অপজিট তাই৷ বৰ মৰমিয়াল; কিন্তু খাৰাংখাচ স্বভাৱৰ ছোৱালী৷ পাৰিলে পতাই লোৱা৷ তায়ো তোমাক ভাল পাব৷ অসমীয়াৰ প্ৰতি তাইৰ দুৰ্বলতা আছেই৷’’

ঃ আৰু তোমাৰ? তোমাৰ অসমীয়াৰ প্ৰতি দুৰ্বলতা আছে নে নাই?

তেনেতে দুৱাৰখন খুলি নেইনা সোমাই আহিল৷

ঃ নানু৷ এয়া মোৰ বন্ধু বঞ্জন৷

ঃ অ’ শুনিছো বাৰ মুখত আপোনাৰ নাম৷ যাবলৈ ওলালেই নেকি? আজি ফাকু খেলা নাই?

ঃ অ’ যাবলৈ ওলালোঁৱেই৷ বহু পৰ হ’ল অহা৷ পুৱাই তোমাৰ বাক ফাকু দিবলৈ আহিছিলোঁ৷ খেদাই দিলে৷ আকৌ ঘৰলৈ গৈ গা–পা ধুই আহিলোঁগৈ৷ ঠিক আছে আজিলৈ আহোঁ৷

ঃ ঠিক আছে৷ ফাকুৱা কাইলেও আছে নহয়/ আহিব, খেলিম একেলগে৷

চকুত মিচিকিয়া এটা মিঠা হাঁহি নাইনাৰ৷ সঁচাকৈ বৰ মৰমলগা ছোৱালীজনী৷ দেখাত কিন্তু তুলচিতকৈ ডাঙৰ যেনহে লাগে৷ বেছ স্মাৰ্ট৷ চকুজুৰিয়ে তাইৰ কথা কয়৷ কি কৈছিল বাক তাইৰ চকুৰে মোক/ যেন বুজিও বুজি পোৱা নাছিলোঁ৷ সোমাই গৈছিল তাই ভিতৰলৈ৷

ঃ যাওঁ তেন্তে তুলচি৷ মাক ক’বা৷ অ’ নক’লা যে অসমীয়াৰ প্ৰতি তোমা১…?

ঃ মোৰ একো জাতৰে প্ৰতি দুৰ্বলতা নাই ৰঞ্জন৷ মোৰ মতে জাতি মাথোঁ দুটাই পুৰুষ আৰু নাৰী৷ গতিকে মোৰ মনো নাই সেইবিলাকত সোমাবলৈ৷ মায়ে যাকে পায় তাকে কয় মোৰ কথা৷ তুমি মাৰ কথাত ছিৰিয়াছ নহ’বা৷ মই এনেদৰেই থাকি ভাল পাইছোঁ৷

ঃ অ’কে৷ বাই৷ গুডনাইট৷

ঘৰলৈ আহি মই বাৰে বাৰে তুলচিৰ কথাবোৰকে ভাবি থাকিলোঁ৷ কি আছে তাইৰ বুকুৰ ভিতৰখনত৷ ভাল নাপায় নে তাই ৰঙা, নীলা, সেউজীয়া৷ গোটেই নিশাই তাইৰ মুখখনে মোক শুবলৈ নিদিলে৷ অনুভব হয় তাই যেন নিচেই কাষত৷ সকলো ৰঙেৰে যেন মই তাইক ওপচাই পেলাইছোঁ৷ যি হয় হ’ব বুলি পিছদিনা পুনৰ গৈছিলোঁ তাহাঁতৰ ঘৰলৈ৷ ৰঙা, নীলা, সেউজীয়া এসোপা আবিৰ লৈ৷ গেটৰ মুখতেই ৰৈ আছিল নেইনা৷ চিনিবই পৰা নাছিলোঁ৷ গোটেইজনী ৰঙেৰে ৰঙীন হৈ আছিল৷ চকু দুটাইহে মোক বুজাই দিছিল তাই যে নেইনা৷

ঃ বাপ্‌ৰে, ইমান বং তোমাৰ শৰীৰত? কোনে সানিলে৷

ঃ কোনে সানিব৷ মোক ভালপোৱা মোৰ বন্ধুসকলে আহি সানি গ’ল মোৰ সৰ্বশৰীৰত এই ৰংবোৰ৷

তাই মোৰ দুগালতো সানি দিছিল এসোপা ফাকু৷

ঃ ব’লক এতিয়া আপোনাৰ বন্ধুক ৰং সানো৷ চাম কিমান সাহস আছে আপোনাৰ৷ বাৰ গালত যদি এচিকুট ৰং সানিব পাৰে, তেতিয়া বুজিম আপোনাৰ বন্ধুত্বৰ গভীৰতা কিমান৷ লগতে বুজিম আপুনি যে এজন সাহসী মানুহ৷

মই এক দৃষ্টিৰে চাই ঘৰৰ বাৰাণ্ডাত থিয় হৈ থকা তুলচিৰ ফালে আগুৱাই গৈ আছিলোঁ৷ কাষত নেইনাই তাইৰ মনৰ কথাবোৰ গাই আছিল৷ কিছু সোমাইছিল মোৰ কাণত কিছু উফৰি গৈছিল৷ দীঘল পদূলিটোৰে মই আগুৱাই গৈ গৈ থিয় দিছিলোঁ তুলচিৰ সন্মুখত৷ আগবঢ়াই দিছিলোঁ এখিনি নীলা ৰং তাইৰ বাঁও গাল দুখনলৈ বুলি৷ আৰু নিচেই কাষলৈ গৈ গুণগুণাই কৈছিলোঁ তাইক৷

ঃ নীলা ৰং প্ৰেমৰ ৰং৷ প্ৰেমহীন জীৱনত নিজা ৰং নাথাকে৷ সেই জীৱন আৰু নকঢ়িয়াবা৷ ৰঙে তোমাক আৰু ধুনীয়া কৰি তুলিছে৷ একেথৰে তুলচিয়ে মোৰ মুখলৈ চাই ৰৈছিল, শিলপৰা কপৌৰ দৰে৷

ঃ তুলচিদি/ ৰঞ্জনদাক ৰঙেৰে বুলাই দে৷ ৰঞ্জনদা মই বহু দিনৰপৰা এনে এজন ৰঙীন হৃদয়ৰ পুৰুষকে বিচাৰি আছিলোঁ যি তুলচিদিক ৰঙীন কৰিব পাবে৷ দিদি, কি ভেবা লাগি চাই আছ? ৰঞ্জনদাক ৰং সান৷

হুলস্থূল শুনি মাক বাহিৰলৈ ওলাই আহিছিল৷ আহিয়ে তুলচিক দেখি প্ৰশ্নবোধক চাৱনিৰে এবাৰ ইফালে এবাৰ সিফালে সকলোৰে মুখলৈ চাইছিল৷ মই আগবাঢ়ি গৈ তেওঁৰ ভৰিত ধৰি সেৱা কৰি কৈছিলোঁ–

ঃ মা ফাকুৱাৰ দিনা আপোনাক কিবা এটা বিচাৰিম, দিবনে?

ঃ কি কথা কৈছা তুমি? কি আছে মোৰ তোমাক দিব পৰাকৈ?

মোক তুলচিক আদৰি ল’বলৈ আশীৰ্বাদ দিবনে মা? মই আপোনাৰ পছন্দৰ জোঁৱাই নহ’লেও তুলচিক তুলসীৰ দৰে মৰম আৰু সন্মানেৰে ৰাখিম৷

মাকে মোৰ মূৰৰ ওপৰত হাতখন থৈ ৰৈ আছিল বহু সময়৷ এটা শব্দ নাই, লৰচৰ নাই৷

ঃ আৰে মা ৰঞ্জনদাক কিবা এটা কোৱা আকৌ৷ বেচেৰাই কিমান দেৰি তোমাৰ ভৰিত ধৰি তলমূৰ কৰি থাকিব?

তেতিয়া মাকে মোৰ মূৰৰপৰা হাতখন আঁতৰাই নিছিল৷

ঃ বাবা, মই কি ক’ম? সঁচা যদি কওঁ তেনে এজন মানুহেই চাগে’ বিচাৰি আছিল মোৰ অন্তৰে৷

নেইনাই থাল এখনত এসোপা ৰং লৈ তুলচিৰ সন্মুখত ৰৈ পুনৰ কৈছিল– “দিদি, ৰঞ্জনদাক অলপ ৰং সান৷’’

তুলচি তেতিয়াও জথৰ পাই সিহঁত দুজনীৰ কাষলৈ গৈ তুলচিৰ দুয়োখন হাত ৰঙৰ মাজত হেঁচা মাৰি মোৰ দুগালত ঘহি দিছিলোঁ৷ নেইনাই স্ফূৰ্তিত “হোলি হো’’ বুলি আমাৰ গালৈ ৰংবোৰ ছটিয়াই দিছিল৷ চলচলীয়া চকু দুটি বেছি জলজলীয়া কৰি তুলচিয়ে মোলৈ চাই ৰৈছিল বহুপৰ৷ সাধাৰণ নিয়ম এটা কৰি আমি সংসাৰ পাতি পেলাইছিলোঁ৷

ঃ এ ৰাম৷ এই ঠাণ্ডাখনত কি ভাবি বহি আছা ইমান পৰ৷ সিহঁত পাবহিয়ে এতিয়া৷ মূৰ–কপালত অকণমান নীলা ৰং সানি থিয় হৈ থকা তুলচিক দেখিহে মই উভতি আহিছিলোঁ অতীতৰ ৰংবোৰৰ মাজৰপৰা৷ ৰঙৰ থালখনৰ পৰা ৰঙা, নীলা, এমুঠি ফাকুগুড়ি তাইৰ দুগালত সানি মৰমেৰে আঁকোৱালি তাইক বুকুৰ মাজত সুমুৱাই লৈছিলোঁ৷

ঃ এ… কি কৰিছা এইবোৰ? সকলোৱে দেখিব এতিয়া সিহঁতবোৰো আহি পাবৰ হ’ল৷

ঃ আহক দিয়া যেই আহে আহক৷ এই দিনটো মোৰ নিজা দিন৷ ইয়াত কাৰো অধিকাৰ নাই৷

তেনেকুৱাতেই গেটখন খুলি নেইনা আৰু স্বামী বিজিত সোমাই আহিছিল৷ তাৰ পিছত পো–বোৱাৰী, নাতি সকলো আহি ফাকু খেলিলেহি৷ ভগৱানক প্ৰাৰ্থনা কৰোঁ– এই দিনটো সকলোৰে বাবে মুকলিকৈ ৰাখক৷ ৰং সকলোৰে বাবে, তাৰ বাবে যোগা–অযোগ্য কথা নাই৷