দেৱালী, দীপাৱলী বা দ্বীপান্বিতা পোহৰৰ ভাৰতীয় উৎসৱ৷ প্ৰতি বছৰে শৰৎ কালত কাতি মাহৰ অমাবস্যা তিথিত হিন্দু, জৈন, শিখ, আৰু কিছু বৌদ্ধসকলে এই উৎসৱ পালন কৰে৷ এই উৎসৱ অত্যন্ত জনপ্ৰিয় আৰু ই “অন্ধকাৰৰ বিৰুদ্ধে পোহৰৰ, বেয়াৰ বিৰুদ্ধে ভালৰ আৰু অজ্ঞানৰ বিৰুদ্ধে জ্ঞানৰ বিজয়’’ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে৷ পোহৰে জ্ঞান আৰু বিবেকক বুজায়৷ দেৱালীৰ সময়ত ঘৰ–দুৱাৰ, দোকান–পোহৰ, কাৰ্যালয়, মন্দিৰ আদি নানান আলোকসজ্জাৰে আলোকিত কৰা হয়৷ দেৱালীৰ ৰীতি–নীতি পাঁচদিনীয়াকৈ চলে যদিও উৎসৱৰ তৃতীয় দিনা হিন্দু দিনপঞ্জীমতে বছৰৰ আটাইতকৈ অন্ধকাৰ দিন কাতি মাহৰ অমাবস্যা তিথিত মূল দেৱালী পালন কৰা হয়৷ গ্ৰেগৰিয়ান বৰ্ষপঞ্জী মতে দ্বীপান্বিতা উৎসৱ সাধাৰণতে অক্টোবৰ–নৱেম্বৰ মাহৰ মাজত অনুষ্ঠিত হয়৷ পোহৰৰ উৎসৱ দীপাৱলী সকলোৱে জাতি–ধৰ্ম–বৰ্ণ–নিৰ্বিশেষে জাকজমকতাৰে পালন কৰি আহিছে৷ মৃৎশিল্পীসকলৰ হাতত প্ৰাণ পাই উঠা মাটি চাকিৰ প্ৰজ্বলনে চাৰিওফালৰ আন্ধাৰ নাশ কৰি পোহৰাই তোলে৷ দীপাৱলী সমগ্ৰ ভাৰততে পালন কৰা এক উৎসৱ আৰু বিভিন্ন অঞ্চলত ইয়াৰ সাংস্কৃতিক তাৎপৰ্য বেলেগ বেলেগ৷ ভাৰতৰ কোনো কোনো ঠাইত শস্য চপোৱা উৎসৱ হিচাপে পালন কৰা হয়, আন কোনো ঠাইত বছৰৰ শেষৰ ফালে পালন কৰা হয়৷ দীপাৱলীতো মানুহে নিজৰ ঘৰ–বাৰী আৰু ৰাস্তা–ঘাট লাইট আৰু ৰংগোলি (ৰঙীন পাউদাৰেৰে তৈয়াৰী সজ্জাৰ আৰ্হি)ৰে সজাই তোলে৷ দ্বীপান্বিতাৰ সময়ত ওচৰ–চুবুৰীয়া আৰু সম্পৰ্কীয় সকললৈ মিঠাই আৰু উপহাৰ আদান–প্ৰদানৰো নিয়ম আছে৷
উল্লেখযোগ্য যে, ৰামায়ণৰ মতে, ত্ৰেতা যুগত লংকাধিপতি ৰাৱণক বধ কৰি ৰামচন্দ্ৰ সীতা আৰু ভাতৃ লক্ষ্মণৰ সৈতে যেতিয়া অযোধ্যালৈ উভতি আহিছিল, তেতিয়াই অযোধ্যাবাসীয়ে আনন্দ–উল্লাসত ঘৰৰ পদূলিয়ে পদূলিয়ে চাকি জ্বলাই আদৰণি জনাইছিল তেওঁলোকক৷ তেতিয়াৰে পৰা এই দিনটো দীপাৱলী হিচাপে পালন কৰি অহা হৈছে৷
দ্বাপৰ যুগত ভূমি দেৱীৰ পুত্ৰ নৰকাসুৰে ব্ৰহ্মাৰপৰা বৰ লৈ অহঙ্কাৰী হৈ তিনিও লোকতে ত্ৰাসৰ সৃষ্টি কৰিছিল৷ নৰকাসুৰৰ অত্যাচাৰত তিষ্ঠিব নোৱাৰি দেৱতাসকলে শ্ৰীকৃষ্ণৰ শৰণাপন্ন হৈছিল৷ শ্ৰীকৃষ্ণই নৰকাসুৰক বধ কৰি পাপৰ বিনাশ ঘটাই সমস্ত জগতক উদ্ধাৰ কৰিছিল৷ অত্যাচাৰী নৰকাসুৰৰ নিধনত সকলোৱে আনন্দিত হৈ চাকি–বন্তি জ্বলাই আনন্দোল্লাস কৰিছিল৷ তাৰেই পৰিপ্ৰেক্ষিতত দীপাৱলী বা দেৱালী পালন কৰি অহা হৈছে বুলি আন এক প্ৰবাদ প্ৰচলিত হৈ আহিছে৷
যিয়েই নহওক, এই আখ্যানবোৰ বিশ্লেষণ কৰিলে দেখা যায় যে দীপাৱলী পালনৰ তাৎপৰ্য হৈছে – দুষ্টক দমন, শিষ্টক পালন অৰ্থাৎ অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে ন্যায়ৰ জয়৷ অসূয়া–অপশক্তিক নিৰ্মূল কৰি সুখ–শান্তি স্থাপন কৰাই হৈছে দীপাৱলী পালনৰ মূল তত্ব৷
দেশবাসী আজি ব্যস্ত দীপাৱলী উদ্যাপনত৷ কিন্তু তাৰ মাজতে এই আনন্দ–উল্লাসৰ সময়চোৱাত নিজৰ পৰিয়ালৰ পৰা দূৰত থাকিবলগীয়া হৈছে একাংশ৷ সীমান্তত থিয় হৈ দেশৰ নিৰাপত্তা সুনিশ্চিত কৰাৰ স্বাৰ্থত জোৱানসকলে দীপাৱলীত নিজৰ ঘৰৰ পদূলিত জ্বলাবলৈ নাপাব চাকি–বন্তি, উদ্যাপন কৰিব নোৱাৰে দীপাৱলী৷ সীমান্তত সুৰক্ষা সুনিশ্চিত কৰা জোৱানসকলৰ বাবেই আমি শান্তিৰে নিজৰ ঘৰত উদ্যাপন কৰিব পাৰিম এই পোহৰৰ উৎসৱ৷ কিন্তু তেওঁলোকৰ হৃদয়ত থাকিব সেনা বাহিনীত যোগদান কৰাৰ পূৰ্বে ঘৰত কৰা দীপাৱলীৰ আনন্দৰ স্মৃতিবোৰহে৷
পোহৰৰ উৎসৱ দীপাৱলী ক্ৰমান্বয়ে শব্দ–বাৰুদৰ উৎসৱলৈ পৰিৱৰ্তিত হৈছে৷ দীপাৱলী পালনৰ প্ৰকৃত উদ্দেশ্য যেন ক’ৰবাতে পৰি ৰ’ল৷ শান্তি স্থাপনতকৈ শান্তি–শৃংখলা বিঘ্নিত কৰি দীপাৱলীৰ নামত পুৱালৈকে ফুটোৱা আতচবাজীবোৰৰ বিকট শব্দ আৰু ধোঁৱাই বাৰুকৈয়ে শব্দ আৰু বায়ু প্ৰদুষণৰ সৃষ্টি কৰে৷ যি হাঁপানী বা এজমা ৰোগীৰ বাবে অত্যন্ত বিপদজনক আৰু ক্ষতিকাৰক৷ সুস্থ মানুহকো ই অসুস্থ কৰি তোলে৷
বিশেষকৈ নৱজাতক শিশু, বয়সীয়াল লোক তথা ৰোগীয়া মানুহৰ বাবে বৰ অস্বস্তিজনক এই পৰিৱেশ৷ হৃদ ৰোগীৰ বাবেও এই শব্দ প্ৰদুষণ প্ৰাণঘাতকো হ’ব পাৰে৷ মানুহৰ লগতে অন্যান্য জীৱ–জন্তু, চৰাই–চিৰিকতি আদিৰো বিস্তৰ ক্ষতি সাধন কৰে৷ দীপাৱলীৰ নামত এইয়া প্ৰকৃতিৰ ওপৰত একপ্ৰকাৰ তাণ্ডৱ চলোৱা বুলিলেও হয়তো ভুল নহ’ব৷
দেৱালীত ফটকাৰ ধোঁৱা আৰু বিকট শব্দত হৃদযন্ত্ৰৰ ক্ৰিয়া বন্ধ হৈ মৃত্যু মুখত পৰা ঘটনা আমাৰ অসমতে নজিৰ আছে৷ বিশেষকৈ ঘৰৰ কাষত নৱজাতক বা অসুস্থ ৰুগীয়া মানুহ থাকিলে পৰাপক্ষত সেই ঠাইত উচ্চ প্ৰাবল্যৰ শব্দ বা বায়ু প্ৰদুষণৰ সৃষ্টি কৰিব পৰা কোনো বস্তু ব্যৱহাৰ কৰিব নালাগে৷ এজন সমাজ সচেতন লোক হিচাপে সকলোৰে সেইকণ নৈতিক জ্ঞান থকাটো উচিত৷ ফটকাত থাকে মূলতঃ ছালফাৰ৷ তাৰ লগতে বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ ষ্টেবেলাইজাৰ্ছ, অক্সিডাইজাৰ, ৰিডিউছিং এজেণ্ট আৰু ৰং থাকে৷ যেতিয়া এই ফটকা–আতচবাজীবোৰ জ্বলোৱা হয় তেতিয়া তাৰ পৰা বিভিন্ন ধৰণৰ ৰাসায়নিক গেছ বায়ুত মিলিত হৈ পৰে৷ যাৰ ফলত প্ৰদূষিত হয় বায়ু৷ কেৱল বায়ুৱে নহয়, শব্দ প্ৰদূষণো হয় এই ফটকা–আতচবাজীৰ দ্বাৰা৷ মানুহৰ কাণে ৫ ডেচিবেল শব্দলৈকে কোনো ক্ষতি নোহোৱাকৈ শুনিব পাৰে৷ কিন্তু তাতকৈ অধিক হ’লে ইয়াৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ পৰে আমাৰ কাণত৷ কিয়নো ফটকাৰ ধ্বনিৰ স্তৰ প্ৰায় ১২৫ ডেচিবেল৷ যাৰ দ্বাৰা কাণৰ শ্ৰৱণ শক্তি হ্ৰাস পাব পাৰে৷
কেবল মানুহেই নহয়, জন্তুৰ ওপৰতো পৰে ইয়াৰ কু প্ৰভাৱ৷ দীপাৱলী আমাৰ কাৰণে হৰ্ষোল্লাসৰ এক উৎসৱ হ’লেও পশু–পক্ষীৰ বাবে ফটকা ফুটুৱাটো অতিকৈ ক্ষতিকাৰক৷ কুকুৰ–মেকুৰী বা আনবোৰ জন্তুৰ শ্ৰৱণশক্তি মানহৰ তুলনাত অধিক৷ আৰু তেনেস্থলত ফটকাৰ শব্দই অধিক প্ৰভাৱ পেলায়৷ প্ৰায়ে দেখা যায় যে, দীপাৱলীৰ সময়ত পোহনীয়া কুকুৰবোৰে ফটকাৰ শব্দ শুনি আচৰিত হৈ পৰে বা ভয় খায়৷
আজিৰ উশৃঙ্খল এচাম লোকক কোনো ফাংচনে হওক বা কিবা উৎসৱেই হওক সুৰামত্ত হৈ দুপৰ নিশালৈ আনন্দোল্লাসত মত্ত হৈ, হৈ–হাল্লাৰে পৰিৱেশটো উতপ্ত কৰি ৰাখিবলৈ কেৱল এক অজুহাতহে লাগে৷ সেই পৰিৱেশে যে কাৰোবাৰ অনিষ্ট সাধন কৰিব পাৰে, অথবা কাৰোবাৰ প্ৰাণঘাতকৰ কাৰকো যে হ’ব পাৰে তাৰ প্ৰতি কোনো ভ্ৰুক্ষেপ নাই৷ কিন্তু দেখা যায় বহু শিক্ষিত লোকেও নিজৰ ফোঁপোলা আভিজাত্য দেখুৱাবৰ বাবে ফটকা–আতচবাজী জ্বলোৱাৰ নামত বহু ধনৰ অপচয় কৰে৷ এনে লাগে দীপাৱলীৰ নামত যেন এক অঘোষিত শব্দ প্ৰতিযোগিতাৰহে অনুষ্ঠিত কৰা হৈছে৷ তাৰ ওপৰতে এচামৰ প্ৰতিযোগিতামূলক মানসিকতাই পৰিৱেশ বিনষ্ট কৰাত অধিক অৰিহণা যোগাই আহিছে৷
পোহৰৰ উৎসৱ কেৱল পোহৰেৰে পালন কৰা উচিত অৰ্থাৎ আমি পৰম্পৰাগত মাটি চাকি শলিতাৰে পালন কৰিলে, আমাৰ লগতে আন জীৱকুলো নিৰাপদ হ’ব৷ লগতে পৰম্পৰাগত থলুৱা মাটি চাকি ব্যৱহাৰৰ ফলত আমাৰ থলুৱা মৃৎশিল্পীসকলেও আৰ্থিকভাৱে এটা সকাহ পাব আৰু দীপান্বিতাৰ ঐতিহ্যও অটুট থাকিব৷ আহক, আমি সকলোৱে মিলি এক প্ৰদুষণমুক্ত দীপাৱলী উপভোগ কৰোঁ৷
দীপাৱলীয়ে সকলোৰে জীৱনলৈ কঢ়িয়াই আনক আশাৰ পোহৰ৷ আৰু সকলোৱে আনন্দ–উল্লাস কৰক শব্দবিহীন দীপাৱলীত৷
