ব’হাগ বিহু বা ৰঙালী বিহু বসন্ত কালৰ আগমণত উদ্যাপন কৰা অসমৰ মূল বিহু উৎসৱ৷ কৃষি সংস্কৃতিৰ আৰম্ভণিৰে পৰা এনেধৰণৰ উৎসৱ চলি আহিছে৷ ব’হাগ বিহুক কেন্দ্ৰ কৰি অসমত বাঁহ গছক কৰা পূজাকেই ভঠেলি উৎসৱ বুলি জনা যায়৷ বিশেষকৈ নামনি অসমৰ কামৰূপ, নলবাৰী, বঙাইগাঁও আৰু বাক্সা জিলাত ব’হাগ মাহত এই উৎসৱ ধুমধামেৰে পালন কৰা হয়৷ পৰম্পৰা মতে এদিনীয়াৰ পৰা তিনিদিনীয়াকৈ আয়োজন কৰা হয় উৎসৱ৷ ভঠেলি পহিলা ব’হাগৰ পৰা শেষ ব’হাগৰ ভিতৰত পালন কৰা হয় যদিও উছৱবিধ পালনৰ কোনো নিৰ্দিষ্ট লিখিত দিবস বা তিথি নিৰ্ধাৰিত কৰা হোৱা নাই আজিকোপতি৷ সেয়ে ঠাইবিশেষে ব’হাগৰ বেলেগ বেলেগ দিনত পালন কৰা হয় ভঠেলি৷ ক’ব পাৰি, ব’হাগৰ প্ৰতিটো দিনতেই ভঠেলি উছৱত প্ৰাণ পাই উঠে নামনি অসমৰ কোনোবাটো অঞ্চল/ পৰম্পৰাগতভাৱে ভঠেলিৰ দিনা সুন্দৰকৈ চাফা কৰা এডাল দীঘল মকাল বাঁহত নানাৰঙী কাপোৰ পিন্ধোৱা হয়৷ বাঁহডালক ‘পাউৰা’ বোলে৷ শংখ, ঘণ্টা, বৰকাঁহ, ঢোল, খোল আদিৰ শব্দৰে শ্ৰুতিমধুৰ পৰিবেশত উন্মাদ বজাই, জয়ধবনি দি ‘পাউৰা’ ডাল ভঠেলি আয়োজনৰ নিৰ্দিষ্ট স্থানত স্থাপন কৰা হয়৷ এই পাউৰাডালৰ কাষতে ইতিপূৰ্বে উছববিধ পতা চুবুৰীয়া গাঁও এখনৰ ‘পাউৰা’ও আনি স্থাপন কৰা হয়৷ লোকবিশ্বাস মতে নিজৰডাল মতা পাউৰা, আনডাল মাইকী৷ তাৰপিছত দুয়োডাল পাউৰাকে পূজা কৰা হয় শস্য শ্যামলা, উৰ্বৰা কৃষিভূমি প্ৰাপ্তিৰ কামনাৰে৷ এয়াই ভঠেলি৷ ভঠেলিত বাঁহগছৰ পাউৰাক পূজা কৰাৰ উপৰি পৰিৱেশন কৰা হয় ওজাপালি, কামৰূপীয়া ঢুলীয়া আদি কলা লোককৃষ্টিও সন্নিবিষ্ট হৈ আছে৷ লগতে এই উৎসৱত খুঁটি উভলা, কণী ভঙা, তেলগছ বগোৱা আদি খেল খেলে ডেকাসকলে৷ ভঠেলি হৈছে আমাৰ পৰম্পৰাগত লোক উৎসৱৰ লগতে লোককৃষ্টিৰ এক বৰ্ণাঢ্য বৰ্হিপ্ৰকাশ ঘটা উছৱ৷
ভঠেলি উৎসব পালনৰ কোনো লিখিত ইতিহাস আমাৰ বুৰঞ্জীৰ পাতত পাবলৈ নাই যদিও একাংশ বিজ্ঞ পণ্ডিতৰ মতে লোক উৎসব হিচাপে ভাস্কৰবৰ্মাৰ ৰাজত্বকালৰো পূৰ্বৰে পৰাই নামনি অসমত ভঠেলিৰ প্ৰচলন বিৰাজমান আছিল৷ আকৌ, ড॰ মহেশ্বৰ নেওগ প্ৰভৃতি পণ্ডিতৰ মতে মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশৰ পৰাই পৰম্পৰাগতভাবে অসমৰ পশ্চিম প্ৰান্তৰ জিলাত ভঠেলি আয়োজন কৰি অহা বুলি ক’লেও হয়তো অত্যুক্তি কৰা নহ’ব৷ ই নামনিৰ লোক উৎসৱ৷ কিন্তু তাৰ ভিতৰতো নলবাৰী জিলাৰ বেলশৰ, ককয়া, শিঙিমাৰা, কৈহাটী, পিপলিবাৰী, দাহুদী, বৰি, গামাৰিমূৰী, হাৰিভাঙা, ঘগ্ৰাপাৰ বিলপাৰ, কৰিয়া, বৰখানাজান, কৰৰা, মুকালমুৱা, মুদি, নাৰোৱা; বৰপেটা জিলাৰ পাঠাশালা, নামশলা, আমুখোৱা, বনগাঁও; দৰং জিলাৰ মঙলদৈ, ছিপাঝাৰ, গণককুছিৰ উপৰি কামৰূপ জিলাৰ চাংসাৰি, দালান, ডিমু, বাহাৰঘাট, ৰঙিয়া আৰু কমলপুৰৰ ভঠেলিৰ সুনাম অসমব্যাপি নথকা নহয়৷
