শিক্ষাৰ্থী সকলৰ অনুপ্ৰেৰণা বৃদ্ধি কৰাৰ কিছু উপায়(বাহাৰুল ইছলাম)

শিক্ষা হৈছে জীৱনব্যাপী চলা এটি অন্তহীন প্ৰক্ৰিয়া (Education is a lifelong process of development) আমি প্ৰত্যেকেই জন্মৰ পৰা মৃত্যুলৈকে শিক্ষাৰ দ্ধাৰা প্ৰভাৱিত হওঁ৷ আনুষ্ঠানিক অথবা অনানুষ্ঠানিক শিক্ষা আমাৰ জীৱনৰ অবিচ্ছেদ্য অঙ্গ৷ পৃথিৱীত এনে কোনো ব্যক্তি নাই যিয়ে একো শিকা নাই৷ বিভিন্ন পৰিৱেশ আৰু পৰিস্থিতিত আমি প্ৰত্যেকেই কিবা নহয় কিবা শিকিয়েই থাকোঁ৷ শিক্ষাৰ মুখ্য উদ্দেশ্য হৈছে লুপ্ত প্ৰতিভাসমূহ উদ্ধাৰ কৰি সৰ্ববিকাশ প্ৰাপ্ত কৰা৷ এই প্ৰক্ৰিয়াৰ সহায়তে শিক্ষাৰ্থীয়ে নিজৰ আচৰণ আৰু চৰিত্ৰৰ সংশোধন কৰিব পাৰে৷ পাৰিপািৰ্শ্বকতাৰ সংস্পৰ্শত লাভ কৰা অভিজ্ঞতাৰ ফলত মানুহৰ ব্যৱহাৰৰ যি পৰিৱৰ্তন হয় আৰু যিয়ে মানুহক উন্নতিৰ পথত অগ্ৰসৰ হৈ সাৰ্থক জীৱন–যাপন কৰিবলৈ সক্ষম কৰি তোলে সেয়া শিক্ষা৷ ই এনে এটা বিৰামহীন প্ৰক্ৰিয়া, যাৰ দ্ধাৰা ব্যক্তিয়ে নিজৰ গুণাৱলীৰ বিকাশ সাধন কৰাৰ উপৰিও সামাজিক জীৱনলৈও অৱদান যোগাব পাৰে৷

বিদ্যালয়–মহাবিদ্যালয় বা অন্যান্য শিক্ষানুষ্ঠানসমূহত অধ্যয়ন কৰাসকলক ছাত্ৰ– ছাত্ৰী বা বিদ্যাৰ্থী বুলি কোৱা হয়৷ বিদ্যা অৰ্জনকেই (Study)ছাত্ৰৰ প্ৰধান কৰ্তব্য বুলি কোৱা হয় যদিও বিদ্যা অৰ্জনৰ লগে লগে ছাত্ৰসকলে আন কিছুমান কৰ্তব্যও কৰি যাব লাগে৷ সাধাৰণতে ছাত্ৰাৱস্থাকেই মানৱ জীৱনৰ ভেটি স্বৰূপ বুলি গণ্য কৰা হয়৷ সেয়েহে, এই সময়ছোৱাত ছাত্ৰসকলে ভালদৰে শিকি–বুজি ভৱিষ্যতে এজন সৎ আৰু দক্ষ নাগৰিক হৈ নিজৰ লগতে দেশ–দহৰ উন্নতি সাধন কৰা উচিত৷ শিক্ষাবিদ সকলে ইংৰাজী ‘STUDENT’ শব্দটিৰ অৰ্থ বিভিন্ন ধৰণে ব্যাখ্যা কৰা দেখা যায়৷ তলত তাৰে দুটামান উল্লেখ কৰিলোঁ

ত্ৰঞ্চ stands for Study Or Smartness

থ্বঞ্চ stands for Truthfulness or Thoughtful

হুঞ্চ stands for Unity or Understanding

ড্ডঞ্চ stands for Discipline or Dutyfullness

ড্ৰঞ্চstands for Energy Or Efficiency

ত্ত্বঞ্চstands for neat and clean or notable

থ্বঞ্চstands for Treasure or technique

   বিদ্যা অৰ্জন অথবা অধ্যয়নে (STUDY) ই ছাত্ৰ–ছাত্ৰীৰ মুখ্য কৰ্তব্য৷ কোৱা হৈছে, “ছাত্ৰানাং অধ্যয়নং তপঃ”৷ অৰ্থাৎ ছাত্ৰ–ছাত্ৰীৰ তপস্যা বা উপাসনা হৈছে অধ্যয়ন৷  স্কুল–কলেজৰ শিক্ষা অৰ্জন কৰাটো প্ৰত্যেক ছাত্ৰ অথবা ছাত্ৰীৰে প্ৰাথমিক কৰ্তব্য৷ ছাত্ৰাৱস্থাৰ অধ্যয়নৰ ওপৰতে সমগ্ৰ জীৱনৰ কালছোৱা নিৰ্ভৰশীল হৈ থাকে৷ এই সময়ছোৱাত ছাত্ৰ–ছাত্ৰী বা বিদ্যাৰ্থীসকলৰ মন অতি কোমল হৈ থাকে, যিফালেই ঢাল খুৱাব বিচাৰে সেইফালেই ঢাল খায়৷ অধ্যয়নৰ কালছোৱাত নিজকে কেনেদৰে অধ্যয়নত ব্ৰতী কৰিব লাগে তাৰ প্ৰতি ছাত্ৰ–ছাত্ৰী সকলে মনোযোগ দিব লাগে৷ এই গুৰুত্বপূৰ্ণ সময়ছোৱাত অন্য কামবোৰ কৰি বিশেষকৈ বেয়া কামবোৰ যাতে কৰিব নোৱাৰে তাৰ বাবে বিশেষকৈ সচেতন মহল সজাগ থাকিব লাগে৷ (TRUTHFULNESত্ৰ) সেই সময়ছোৱাত যাতে মিছা কথা নকয় আৰু সত্যৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত কৰিব লাগে৷ প্ৰকৃত মানুহ হোৱাৰ বাবে সত্যৰ বিকল্প নাই৷ (UNITY) সিহঁতৰ নিজৰ নিজৰ মাজত মিলা–প্ৰীতিৰে থকাৰ উপৰিও সমাজৰ মাজত মিলিজুলি থাকিলে যে প্ৰকৃততে সমাজ শান্তিপূৰ্ণ হ’ব সেই কথা উপলব্ধি কৰিব লাগিব৷ পিতৃ–মাতৃ, শিক্ষক অথবা সচেতন মহলে এইবোৰ শিক্ষা দিব লাগিব৷ কৰ্তব্য পৰায়ণ (DUTYFULLNESত্ৰ) গুণৰ অধিকাৰী নহ’লে যে কোনো কামতে সফল হ’ব নোৱাৰি এই কথা অন্তৰৰ পৰা মানি কৰ্তব্যৰ প্ৰতি সচেতন হ’ব লাগিব৷ নিজৰ পঢ়া–শুনাৰ লগতে শিক্ষক– শিক্ষয়িত্ৰীৰ উপদেশ মানিব লাগিব লগতে ডাঙৰৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা সৰুৰ প্ৰতি মৰম কৰাৰ প্ৰকৃতি গঢ়ি তুলিব লাগিব৷ আনকি সমাজৰ প্ৰতিও দায়িত্ব পালন কৰিব লাগিব৷ (EFFICIENCY) যিকোনো কামত নিপুণভাবে কৰিব লাগিব যাতে দক্ষতা বৃদ্ধি পায়৷ (NEAT ANড্ড CLEAN) প্ৰত্যেকেই প্ৰতি মুহূৰ্ততে পৰিষ্কাৰ–পৰি২৬ন্ন হৈ থকাৰ লগতে স্কুল–চৌহদ কিম্বা নিজৰ গৃহ সুন্দৰ কৰি ৰাখিব লাগিব৷ নিজৰ দেহক পৰিষ্কাৰ–পৰি২৬ন্ন ৰখাৰ সমান্তৰাল ভাবে মানসিক পৰিষ্কাৰ–পৰি২৬ন্ন হ’বলৈ আপ্ৰাণ প্ৰয়াস কৰিব লাগে৷ আখৰ লিখাৰ ক্ষেত্ৰত পৰিষ্কাৰ–পৰি২৬ন্ন কৰিব লাগিব কিয়নো মহাত্মা গান্ধীয়ে কৈছিল, “Good Handwriting is a sign of perfect Education তেখেতে আৰু কৈছিল, Bad Handwriting is a sign of imperfect Education.’’ সেইদৰে প্ৰত্যেকেজন শিক্ষাৰ্থী গুপ্তধন (TREASURE)অৰ্থাৎ তেওঁলোকৰ লুপ্ত প্ৰতিভাৰ বিকাশ ঘটাব লাগিব আৰু এই ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰো কিছু কৌশল ‘TECHNIQUড্ৰ’ আৰু দক্ষতা নথকা নহয়, সেইখিনি নিজেও প্ৰকাশ কৰিব লাগিব আৰু শিক্ষক তথা অভিভাৱকে বিকশিত কৰিব লাগিব৷ কোৱা হয়, “গুৰুতকৈ শিষ্য হয় শিয়ান, খুচৰি খুচৰি লয় গিয়ান৷’’শিক্ষা হৈছে জীৱনব্যাপী চলা এটি অন্তহীন প্ৰক্ৰিয়া (Education is a lifelong process of development) আমি প্ৰত্যেকেই জন্মৰ পৰা মৃত্যুলৈকে শিক্ষাৰ দ্ধাৰা প্ৰভাৱিত হওঁ৷ আনুষ্ঠানিক অথবা অনানুষ্ঠানিক শিক্ষা আমাৰ জীৱনৰ অবিচ্ছেদ্য অঙ্গ৷ পৃথিৱীত এনে কোনো ব্যক্তি নাই যিয়ে একো শিকা নাই৷ বিভিন্ন পৰিৱেশ আৰু পৰিস্থিতিত আমি প্ৰত্যেকেই কিবা নহয় কিবা শিকিয়েই থাকোঁ৷ শিক্ষাৰ মুখ্য উদ্দেশ্য হৈছে লুপ্ত প্ৰতিভাসমূহ উদ্ধাৰ কৰি সৰ্ববিকাশ প্ৰাপ্ত কৰা৷ এই প্ৰক্ৰিয়াৰ সহায়তে শিক্ষাৰ্থীয়ে নিজৰ আচৰণ আৰু চৰিত্ৰৰ সংশোধন কৰিব পাৰে৷ পাৰিপািৰ্শ্বকতাৰ সংস্পৰ্শত লাভ কৰা অভিজ্ঞতাৰ ফলত মানুহৰ ব্যৱহাৰৰ যি পৰিৱৰ্তন হয় আৰু যিয়ে মানুহক উন্নতিৰ পথত অগ্ৰসৰ হৈ সাৰ্থক জীৱন–যাপন কৰিবলৈ সক্ষম কৰি তোলে সেয়া শিক্ষা৷ ই এনে এটা বিৰামহীন প্ৰক্ৰিয়া, যাৰ দ্ধাৰা ব্যক্তিয়ে নিজৰ গুণাৱলীৰ বিকাশ সাধন কৰাৰ উপৰিও সামাজিক জীৱনলৈও অৱদান যোগাব পাৰে৷

বিদ্যালয়–মহাবিদ্যালয় বা অন্যান্য শিক্ষানুষ্ঠানসমূহত অধ্যয়ন কৰাসকলক ছাত্ৰ– ছাত্ৰী বা বিদ্যাৰ্থী বুলি কোৱা হয়৷ বিদ্যা অৰ্জনকেই (Study)ছাত্ৰৰ প্ৰধান কৰ্তব্য বুলি কোৱা হয় যদিও বিদ্যা অৰ্জনৰ লগে লগে ছাত্ৰসকলে আন কিছুমান কৰ্তব্যও কৰি যাব লাগে৷ সাধাৰণতে ছাত্ৰাৱস্থাকেই মানৱ জীৱনৰ ভেটি স্বৰূপ বুলি গণ্য কৰা হয়৷ সেয়েহে, এই সময়ছোৱাত ছাত্ৰসকলে ভালদৰে শিকি–বুজি ভৱিষ্যতে এজন সৎ আৰু দক্ষ নাগৰিক হৈ নিজৰ লগতে দেশ–দহৰ উন্নতি সাধন কৰা উচিত৷ শিক্ষাবিদ সকলে ইংৰাজী ‘STUDENT’ শব্দটিৰ অৰ্থ বিভিন্ন ধৰণে ব্যাখ্যা কৰা দেখা যায়৷ তলত তাৰে দুটামান উল্লেখ কৰিলোঁ

ত্ৰঞ্চ stands for Study Or Smartness

থ্বঞ্চ stands for Truthfulness or Thoughtful

হুঞ্চ stands for Unity or Understanding

ড্ডঞ্চ stands for Discipline or Dutyfullness

ড্ৰঞ্চstands for Energy Or Efficiency

ত্ত্বঞ্চstands for neat and clean or notable

থ্বঞ্চstands for Treasure or technique

   বিদ্যা অৰ্জন অথবা অধ্যয়নে (STUDY) ই ছাত্ৰ–ছাত্ৰীৰ মুখ্য কৰ্তব্য৷ কোৱা হৈছে, “ছাত্ৰানাং অধ্যয়নং তপঃ”৷ অৰ্থাৎ ছাত্ৰ–ছাত্ৰীৰ তপস্যা বা উপাসনা হৈছে অধ্যয়ন৷  স্কুল–কলেজৰ শিক্ষা অৰ্জন কৰাটো প্ৰত্যেক ছাত্ৰ অথবা ছাত্ৰীৰে প্ৰাথমিক কৰ্তব্য৷ ছাত্ৰাৱস্থাৰ অধ্যয়নৰ ওপৰতে সমগ্ৰ জীৱনৰ কালছোৱা নিৰ্ভৰশীল হৈ থাকে৷ এই সময়ছোৱাত ছাত্ৰ–ছাত্ৰী বা বিদ্যাৰ্থীসকলৰ মন অতি কোমল হৈ থাকে, যিফালেই ঢাল খুৱাব বিচাৰে সেইফালেই ঢাল খায়৷ অধ্যয়নৰ কালছোৱাত নিজকে কেনেদৰে অধ্যয়নত ব্ৰতী কৰিব লাগে তাৰ প্ৰতি ছাত্ৰ–ছাত্ৰী সকলে মনোযোগ দিব লাগে৷ এই গুৰুত্বপূৰ্ণ সময়ছোৱাত অন্য কামবোৰ কৰি বিশেষকৈ বেয়া কামবোৰ যাতে কৰিব নোৱাৰে তাৰ বাবে বিশেষকৈ সচেতন মহল সজাগ থাকিব লাগে৷ (TRUTHFULNESত্ৰ) সেই সময়ছোৱাত যাতে মিছা কথা নকয় আৰু সত্যৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত কৰিব লাগে৷ প্ৰকৃত মানুহ হোৱাৰ বাবে সত্যৰ বিকল্প নাই৷ (UNITY) সিহঁতৰ নিজৰ নিজৰ মাজত মিলা–প্ৰীতিৰে থকাৰ উপৰিও সমাজৰ মাজত মিলিজুলি থাকিলে যে প্ৰকৃততে সমাজ শান্তিপূৰ্ণ হ’ব সেই কথা উপলব্ধি কৰিব লাগিব৷ পিতৃ–মাতৃ, শিক্ষক অথবা সচেতন মহলে এইবোৰ শিক্ষা দিব লাগিব৷ কৰ্তব্য পৰায়ণ (DUTYFULLNESত্ৰ) গুণৰ অধিকাৰী নহ’লে যে কোনো কামতে সফল হ’ব নোৱাৰি এই কথা অন্তৰৰ পৰা মানি কৰ্তব্যৰ প্ৰতি সচেতন হ’ব লাগিব৷ নিজৰ পঢ়া–শুনাৰ লগতে শিক্ষক– শিক্ষয়িত্ৰীৰ উপদেশ মানিব লাগিব লগতে ডাঙৰৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা সৰুৰ প্ৰতি মৰম কৰাৰ প্ৰকৃতি গঢ়ি তুলিব লাগিব৷ আনকি সমাজৰ প্ৰতিও দায়িত্ব পালন কৰিব লাগিব৷ (EFFICIENCY) যিকোনো কামত নিপুণভাবে কৰিব লাগিব যাতে দক্ষতা বৃদ্ধি পায়৷ (NEAT ANড্ড CLEAN) প্ৰত্যেকেই প্ৰতি মুহূৰ্ততে পৰিষ্কাৰ–পৰি২৬ন্ন হৈ থকাৰ লগতে স্কুল–চৌহদ কিম্বা নিজৰ গৃহ সুন্দৰ কৰি ৰাখিব লাগিব৷ নিজৰ দেহক পৰিষ্কাৰ–পৰি২৬ন্ন ৰখাৰ সমান্তৰাল ভাবে মানসিক পৰিষ্কাৰ–পৰি২৬ন্ন হ’বলৈ আপ্ৰাণ প্ৰয়াস কৰিব লাগে৷ আখৰ লিখাৰ ক্ষেত্ৰত পৰিষ্কাৰ–পৰি২৬ন্ন কৰিব লাগিব কিয়নো মহাত্মা গান্ধীয়ে কৈছিল, “Good Handwriting is a sign of perfect Education তেখেতে আৰু কৈছিল, Bad Handwriting is a sign of imperfect Education.’’ সেইদৰে প্ৰত্যেকেজন শিক্ষাৰ্থী গুপ্তধন (TREASURE)অৰ্থাৎ তেওঁলোকৰ লুপ্ত প্ৰতিভাৰ বিকাশ ঘটাব লাগিব আৰু এই ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰো কিছু কৌশল ‘TECHNIQUড্ৰ’ আৰু দক্ষতা নথকা নহয়, সেইখিনি নিজেও প্ৰকাশ কৰিব লাগিব আৰু শিক্ষক তথা অভিভাৱকে বিকশিত কৰিব লাগিব৷ কোৱা হয়, “গুৰুতকৈ শিষ্য হয় শিয়ান, খুচৰি খুচৰি লয় গিয়ান৷’’